Τα προβλήματα λόγου που πιθανόν να έχει το παιδί σας μπορεί να οδηγήσουν σε μαθησιακές δυσκολίες. Με λίγη προσοχή μπορείτε να τα εντοπίσετε εγκαίρως και με τη βοήθεια των ειδικών να τα επιλύσετε.


Από την ηλικία των δεκαοχτώ περίπου μηνών έως τη μέρα που το παιδί θα πάει σχολείο, συντελείται ένα ολόκληρο θαύμα. Μαθαίνει αρχικά τους ήχους, μετά τις λέξεις και, τέλος, να φτιάχνει προτάσεις. Αν όμως δεν μάθει να μιλάει σωστά, όταν αργότερα πάει στο σχολείο θα δυσκολευτεί και να γράφει σωστά.

Έχει αποδειχτεί ότι, πολλά από τα παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική ηλικία, είχαν προβλήματα λόγου στην προσχολική. Ευτυχώς, όμως, δεν συμβαίνει και το αντίστροφο: Δεν είναι κανόνας ότι όλα τα παιδιά που έχουν προβλήματα λόγου θα αποκτήσουν και προβλήματα μάθησης. Κι αυτό γιατί, όταν τα προβλήματα λόγου εντοπιστούν πολύ νωρίς, μπορούν να ξεπεραστούν σχετικά εύκολα με τη βοήθεια ενός ειδικού.

Για να καταλάβει ένας γονιός ότι το παιδί του έχει κάποιο πρόβλημα μάθησης, θα πρέπει πρώτα αυτό να ενταχθεί στη μαθησιακή διαδικασία, δηλαδή να πάει για πρώτη φορά στο σχολείο. Ωστόσο, από πολύ νωρίς μπορεί να υπάρχουν ενδείξεις ότι το παιδί θα έχει δυσκολίες στα μαθήματα.

Ήδη στην ηλικία των 2,5 ετών, η ακατάληπτη ομιλία είναι ένα σημάδι που πρέπει να προβληματίσει τους γονείς, καθώς κρύβει μια σύνθετη φωνολογική διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του αργότερα να αποκωδικοποιεί σωστά συλλαβές και λέξεις που περιέχουν ήχους τους οποίους δυσκολευόταν να παράγει παλαιότερα.

Το φτωχό λεξιλόγιο και η δυσκολία να συντάξει σωστά προτάσεις δεν δηλώνει ότι το παιδί έχει χαμηλό δείκτη νοημοσύνης, αλλά είναι σίγουρα αφορμή για προβληματισμό. Αν η ομιλία και ο λόγος ενός παιδιού υστερούν σημαντικά από το επίπεδο της ομιλίας και του λόγου των παιδιών της ηλικίας του, δεν πρέπει να πείτε: «δεν πειράζει, μικρό είναι, θα μιλήσει αργότερα».

Οι δυσκολίες λόγου μπορούν να χωριστούν στις εξής κατηγορίες:

1. Μορφολογικές διαταραχές: γραμματική και σύνταξη. Οι δυσκολίες στην γραμματική και σύνταξη συχνά συνυπάρχουν αφού και τα δύο είναι εκφάνσεις της τελικής μορφής του λόγου. Συχνά τα παιδιά χρησιμοποιούν περιορισμένες πτώσεις (π.χ. την αιτιατική), λίγους χρόνους (π.χ. κυρίως ενεστώτα), κάνουν λάθος στις καταλήξεις των ουσιαστικών (π.χ. χρησιμοποιούν μόνο ενικό), ή μπορεί να χρησιμοποιούν μη δόκιμη σύνταξη (π.χ. να παραλείπουν σημαντικές λέξεις όπως ρήματα/προθέσεις ή βάζουν τα επίθετα μετά από τα ουσιαστικά που χαρακτηρίζουν).Συχνά αυτά τα προβλήματα συνυπάρχουν με άλλες ελλείψεις σε τομείς όπως η λεξιλογική και η αρθρωτική – φωνολογική εξέλιξη του παιδιού.
2. Διαταραχές του λεξιλογίου.Ένα παιδί που έχει δυσκολία στο να κατανοεί λέξεις και να βρει λέξεις για να εκφρασθεί έχει μία δυσκολία στο περιεχόμενο του λόγου του. Ένα τέτοιο απλό παράδειγμα είναι ένα νήπιο που δεν μιλά και μπορεί να έχει ή να μην έχει καλή κατανόηση. Αυτό το παιδί θα ακούγεται σαν ένα μικρότερο παιδί ακόμα και όταν αρχίσει να μιλά. Άλλα παιδιά με περιορισμένο λεξιλόγιο μπορεί να αντικαθιστούν την μία λέξη με μία άλλη με παρόμοιο νόημα. Ακόμα, παιδιά με δυσκολία στην ανάκληση λέξεων μπορεί να αντικαταστήσουν την λέξη που θέλουν να πουν και με μία άλλη που ακούγεται σαν αυτή. Τα παιδιά με δυσκολίες στο λεξιλόγιο, μπορεί και να επαναλαμβάνουν λέξεις ή τμήματά τους στην προσπάθειά τους να οργανώσουν τον λόγο τους. Συχνά τα παιδιά έχουν δυσκολία στο να κατανοήσουν ή να εκφράσουν έννοιες τόπου, χρόνου, ποσότητας και περιγραφικές λέξεις όπως επίθετα. Τέλος, μπορεί να δυσκολεύονται στην χρήση του λόγου. Μπορεί να ανταποκρίνονται λάθος καθώς δεν κατανοούν τι ακριβώς τους λέει ο συνομιλητής τους ή μπορεί να έχουν δυσκολία στο να ξεκινήσουν τα ίδια μία συζήτηση ή να κάνουν ερωτήσεις.
3. Διαταραχές της επικοινωνιακής χρήσης του λόγου.Κάποια παιδιά με δυσκολίες λόγου δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την γλώσσα για να ικανοποιήσουν πολλές από τις ανάγκες τους. Κάποια μπορεί να χρησιμοποιήσουν νοήματα και εκφράσεις για να επικοινωνήσουν. Οι ίδιοι οι οικείοι τους μπορεί ασυναίσθητα να περιορίζουν τις απαιτήσεις τους και να μην δίνουν αρκετές ευκαιρίες στο παιδί να πάρει επικοινωνιακή πρωτοβουλία, να αναπτύξει περαιτέρω τις σκέψεις του ή να κάνει ερωτήσεις και να κάνει μία συζήτηση με εύλογη διάρκεια, δηλαδή με αρκετές εναλλαγές συνομιλητών. Σε συναλλαγές με παιδιά με γλωσσικές δυσκολίες, κυρίως οι ενήλικες μιλάνε και τα παιδιά ακούνε. Αντίθετα, με παιδιά τυπικής ανάπτυξης, υπάρχει ισορροπία συναλλαγών.
4. Αρθρωτικές Διαταραχές.Μερικές φορές τα παιδιά δεν παράγουν τους φθόγγους μιας γλώσσας σωστά λόγω ελλιπούς κίνησης τοποθέτησης και συντονισμού των αρθρωτικών (χείλη, γλώσσα κτλ.). Αυτή η δυσκολία μπορεί να οφείλεται σε φυσιολογικά και ανατομικά προβλήματα όπως μια υποτονία / υπερτονία των μυών, δυσκολία οργάνωσης των κινήσεων αλλά και σχιστίες στην υπερώα και στα χείλη. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί ένα παιδί να είναι δυσκατάληπτο όχι μόνο λόγω αρθρωτικών αλλά και φωνολογικών διαταραχών.
5. Φωνολογικές Διαταραχές.Ένα παιδί μπορεί να έχει / να μην έχει δυσκολία στην αρθρωτική τοποθέτηση και παράλληλα να αντικαθιστά νοητά τον ένα ήχο με έναν άλλο, ή την μία ομάδα ήχων με μια άλλη (π.χ. τα προστριβόμενα β, δ, θ με τα εκρηκτικά d, t, k). Για παράδειγμα αντί για μπότα το παιδί την λέει “τότα”. Επίσης, μπορεί να μειώνει τις συλλαβές σε λέξεις και να απλοποιεί τις δομές τους (π.χ. να μην χρησιμοποιεί δομές ΣΣΦ αλλά ΣΦ).Για παράδειγμα αντί για σκύλος το παιδί λέει “κύλος”. Οι διαδικασίες αυτές, συστημικές και δομικές, είναι φυσιολογικό μέρος της εξέλιξης της ομιλίας του παιδιού. Όταν αυτές επιμένουν και η ομιλία του παιδιού είναι ανώριμη σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους, δυσκατάληπτη και το εμποδίζει στη κοινωνική και μαθησιακή ωρίμανσή του.
6. Διαταραχές της ροής της ομιλίας: τραυλισμός, ταχυλαλία. Παιδιά που έχουν δυσκολία να λένε ήχους, λέξεις και φράσεις με ομαλή ροή πιθανόν να παρουσιάζουν τραυλισμό ή ταχυλαλία. Στον τραυλισμό, το παιδί επαναλαμβάνει λέξεις ή ήχους και συχνά δείχνει σημαντικά πως καταβάλλει σημαντική προσπάθεια για να μιλήσει. Στην ταχυλαλία μιλά υπερβολικά γρήγορα αλλοιώνοντας την φωνοτακτική δομή των λέξεων και μειώνοντας την καταληπτότητα αυτών που λέει. Πολλά παιδιά παρουσιάζουν ψευδοτραυλισμό και το ξεπερνούν μόνα τους. Από την άλλη, εάν κάποιο παιδί παρουσιάζει τραυλισμό, βοηθείται πολύ αποτελεσματικότερα στην προσχολική ηλικία απ’ ότι αργότερα .Στον τραυλισμό εμφανίζονται τα εξής στοιχεία.

Επαναλήψεις: Το παιδί ίσως επαναλαμβάνει συλλαβές, λέξεις, φράσεις ή μια ολόκληρη πρόταση. Όσο πιο συχνά επαναλαμβάνει μια συλλαβή ή μία λέξη, τόσο μεγαλύτερη είναι η δυσκολία του.

Επιμηκύνσεις: Το παιδί που τραυλίζει μπορεί να επιμηκύνει είτε σύμφωνα είτε φωνήεντα για εύλογο χρόνο όπως στο ‘’μπ-μπ-μπ-μπ-μπάλα’’.

Χρήση ‘’κενών’’ φθόγγων / λέξεων: Πολλές φορές μπορεί να χρησιμοποιήσουμε μια λέξη όπως το ‘’και’’ για να κερδίσουμε χρόνο, να οργανώσουμε την σκέψη μας. Και στα παιδιά, αυτό είναι φυσιολογικό. Όμως, αν αυτό γίνεται πολύ συχνά μπορεί να υποδεικνύει δυσκολία στην ροή της ομιλίας.

Ενδείξεις σωματικής έντασης: Το παιδί που τραυλίζει μπορεί να δείχνει ένταση η μπλοκαρίσματα στο στόμα, στο σαγόνι του, στα μάτια, στην κίνηση του κεφαλιού, των χεριών ή και αλλού στο σώμα του. Μπορεί ακόμα να δείχνει στην φωνή του.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με το ΚΕΝΤΡΟ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ: «ΦΩΝΗ – ΛΟΓΟΣ»
Πλήρης Λογοθεραπευτική Αποκατάσταση

Οι Λογοθεραπεύτριες:

Γάκη Μαρία – Καραγιάννη Χριστίνα

Εξωτερικοί συνεργάτες:

Λογοθεραπεύτρια, Σιόβα Αγνή Ψυχολόγος, Κολονίτσιου Φανή

Που μπορείτε να μας βρείτε;
Λέοντος Σοφού 1 (Κεντρική Πλατεία Γρεβενών)

Τηλέφωνα επικοινωνίας:
24620- 25610 κινητό: 697 48 96 765