Ρίγος στην Ευρώπη από τη «ρωσική αρκούδα». Ο Πούτιν απαντά στις κυρώσεις της Δύσης με εμπάργκο. Τρόφιμα, τουρισμός, πτήσεις. Θα βγάλει το «όπλο» του φυσικού αερίου;
Η ρωσική αρκούδα έχει δόντια και τα τρίζει… Ο Βλαντιμίρ Πούτιν που δεν διστάζει να αναμετρηθεί με την Δύση «επί ίσοις όροις» προκαλεί ρίγος στην Ευρώπη με το εμπάργκο που επιβάλει στις εισαγωγές τροφίμων, αυτό όμως είναι μόνο η αρχή. Τουρισμός, αεροπορικές μετακινήσεις βρίσκονται στο τραπέζι των απειλών και βέβαια το «μεγάλο όπλο», το φυσικό αέριο.
Η Ευρώπη στην κατάψυξη;
Πολλοί ίσως θυμούνται το χάος που προκάλεσαν οι διακοπές της προμήθειας φυσικού αερίου προς την Δυτική Ευρώπη εξαιτίας των απλήρωτων λογαριασμών της Ουκρανίας προς τη Ρωσία, το 2006 και το 2009. Σήμερα, παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε. κατάφερε να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, η κατάσταση είναι πολύ πιο σοβαρή και όλοι έχουν κάθε λόγο να φοβούνται έναν βαρύ ευρωπαϊκό χειμώνα. Παρόλο που σήμερα η οποιαδήποτε διακοπή εφοδιασμού από τη Ρωσία θα είχε μικρότερο αντίκτυπο από ό,τι στο παρελθόν, η Ρωσία παρέχει περίπου το 1/3 του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Eνωσης. Από αυτό, το 40% μεταφέρεται μέσω της Ουκρανίας. Με δεδομένη την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και το πολεμικό σκηνικό, τα χειρότερα δεν μπορούν να αποκλειστούν.
Σήμερα το 30% των εισαγωγών φυσικού αερίου και το 35% του πετρελαίου προέρχεται από τη Ρωσία. Η Γερμανία, η ισχυρότερη πολιτικά και οικονομικά ευρωπαϊκή χώρα, έχει ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση: Το 39% των εισαγωγών πετρελαίου και το 22% του φυσικού αερίου είναι ρωσικής προέλευσης. Από την Ουκρανία διέρχεται το 50% των ρωσικών εξαγωγών προς την Ευρώπη. Σε περίπτωση ενεργειακού κραχ οι ευρωπαϊκές χώρες θα είχαν αποθέματα μόνο για ένα τρίμηνο.
Στοκάρει κάρβουνο η Βρετανία
Αν και η κατανάλωση λιθάνθρακα στη Βρετανία βρίσκεται σε χαμηλό τριετίας, οι εισαγωγές κάρβουνου βρίσκονται σε υψηλό 18μήνου.Οι Βρετανοί έχουν αρχίσει ήδη από τον περασμένο Μάιο, να «στοκάρουν» άνθρακα, προκειμένου να ενισχύσουν την ενεργειακή τους αυτονομία σε περίπτωση που ενταθούν τα προβλήματα και υπάρξει διακοπή της ροής του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη. Χώρες όπως η Φινλανδία αισθάνονται ήδη τις επιπτώσεις των ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας.
Σε stress test η Ευρώπη
Η Ε.Ε. έχει ζητήσει από τα κράτη – μέλη να προχωρήσουν σε stress test πριν από την έλευση του χειμώνα ώστε να διαπιστωθεί η έκθεσή τους σε περίπτωση που η κρίση στην Ουκρανία οδηγήσει σε σοβαρές διακοπές της προμήθειας ρωσικού αερίου. Από ελληνικής πλευράς, ήδη έχει ζητηθεί από τους αρμόδιους φορείς (ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ) να καταθέσουν τις προτάσεις τους. Η επόμενη σύσκεψη για το ζήτημα έχει προγραμματιστεί για τις 20 Αυγούστου και τότε το ΥΠΕΚΑ αναμένεται να οριστικοποιήσει το ελληνικό πλάνο αντιμετώπισης πιθανής κρίσης.
Η Ρωσία «έχει στο χέρι» τους ενεργειακούς κολοσσούς
Κοιτάζοντας προσεκτικά τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Ε.Ε. στη Ρωσία εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης θα διαπιστώσει ότι ελάχιστες αφορούν την ενέργεια. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την εξάρτηση των ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο αλλά και με το γεγονός ότι σε όλα τα μεγάλα κονσόρτσιουμ για την εκμετάλλευση ή μελλοντική ανάπτυξη μεγάλων κοιτασμάτων στην Αρκτική, τη ρωσική Άπω Ανατολή, τα Ουράλια και τη Σιβηρία συμμετέχουν μαζί με τις ρωσικές επιχειρήσεις οι μεγάλοι ενεργειακοί κολοσσοί της Δύσης. Στην Αρκτική η μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία της Ρωσίας, η κρατική Rosneft, συνεργάζεται με την αμερικανική ExxonMobil, τη νορβηγική Statoil και την ιταλική Eni.
Η BP ελέγχει το 20% της Rosneft, με την οποία συμφώνησε τον περασμένο Μάιο να συνεργαστεί στην έρευνα για σχιστολιθικό πετρέλαιο στην περιοχή των Ουραλίων και του Βόλγα. Μία λύση, που θα περιόριζε την εξάρτηση από τη ρωσική αγορά και θα θωράκιζε περαιτέρω την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, είναι και οι εισαγωγές σχιστολιθικού αερίου καθώς στην Ευρώπη οι περιβαλλοντικοί κανόνες για την αξιοποίηση αυτών των αποθεμάτων είναι πολύ αυστηροί σε σύγκριση με άλλες περιοχές του πλανήτη μας.
Ηδη κορυφαίες αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρίες προσπαθούν να προϋπολογίσουν τις ζημιές που θα προκαλέσουν οι κυρώσεις της Δύσης και τα αντίμετρα της Μόσχας.
Τα αγροτικά προϊόντα
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε διάταγμα το οποίο προβλέπει την «απαγόρευση ή τον περιορισμό για έναν χρόνο» των εισαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων που προέρχονται από τις χώρες οι οποίες επιβάλλουν οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσική Ομοσπονδία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, τουλάχιστον στην Ελλάδα αφορά τους παραγωγούς νωπών αγροτικών προϊόντων. Στην Αθήνα αλλά και σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μελετώνται ακόμα οι τρόποι αντίδρασης και αναζητούνται μέτρα ώστε να περιοριστούν οι τεράστιες ζημιές. Στην Ελλάδα, οι ενέργειες αυτές, εκτός από αποζημιώσεις των παραγωγών που θα πληγούν από το ρωσικό εμπάργκο, περιλαμβάνουν και ενεργοποίηση μηχανισμών για τη διάθεση των προϊόντων σε άλλους εξαγωγικούς προορισμούς αλλά και την εσωτερική αγορά. Εκτακτες συσκέψεις αναμένονται από Δευτέρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και βέβαια στην Κομισιόν.
Ο τουρισμός
Οι ξενοδόχοι την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα φοβούνται ντόμινο συνεπειών από το ρωσικό εμπάργκο αλλά και τα λουκέτα στα ρωσικά τουριστικά πρακτορεία. Ηδη η Μόσχα στρέφεται στην τουριστική αγορά της Τουρκίας, με την οποία έχει αρχίσει ήδη διερευνητικές επαφές όχι μόνο για την εισαγωγή φρούτων και λαχανικών αλλά και για τον τουρισμό.
Οι πτήσεις
Ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ έχει δηλώσει ότι η Μόσχα εξετάζει να επιβάλει απαγόρευση των πτήσεων αεροπορικών εταιρειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών προς την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού με ενδιάμεσο σταθμό τη Ρωσία. Η τελική απόφαση δεν έχει ακόμα ληφθεί έχουν όμως απαγορευτεί οι πτήσεις τράνζιτ για τις ουκρανικές αεροπορικές εταιρείες.
Οι κυρώσεις της Δύσης που πυροδότησαν τη ρωσική αντίδραση
Μια σειρά κυρώσεων έχει επιβληθεί από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. στη Ρωσία εξαιτίας της κρίσης με την Ουκρανία. Οι κυρώσεις αφορούν τράπεζες, ναυπηγία, επιχειρηματίες, αξιωματούχους, πρόσβαση της Ρωσίας στις οικονομικές αγορές της ΕΕ, την πώληση όπλων, ευαίσθητων τεχνολογιών του ενεργειακού τομέα και προϊόντων διπλής χρήσης, πολιτικής και στρατιωτικής.
