Στο στόχαστρο 400.000 συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών – Αρχίζουν περικοπές σε επικουρικές και εφάπαξ
Περικοπών συνέχεια στις παροχές του ασφαλιστικού συστήματος. Οι κύριες συντάξεις, τα εφάπαξ, οι επικουρικές και γενικότερα οι παροχές των ασφαλιστικών ταμείων τίθενται και πάλι στην «προκρούστεια κλίνη», καθώς τα ελλείμματα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος είναι εκτός ελέγχου λόγω της παρατεταμένης ύφεσης και της πρωτοφανούς ανεργίας.
Η κυβέρνηση, έπειτα από πιέσεις της τρόικας, «ανοίγει εκ νέου» τον φάκελο του ασφαλιστικού συστήματος από το φθινόπωρο και θα υποχρεωθεί να λάβει νέα επώδυνα μέτρα, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για την κάλυψη των συντάξεων, κάτι που θα θέσει σε κίνδυνο – συνολικά – το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Το πρώτο από τα μέτρα είναι η νέα μείωση του εφάπαξ τον Ιανουάριο του 2014 σε Δημόσιο, ΔΕΚΟ και τράπεζες δεδομένου ότι θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά ο «ατομικός λογαριασμός» εισφορών. Το ίδιο μέτρο θα ισχύσει και για τις επικουρικές συντάξεις.
Ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας κ. Ι. Βρούτσης προανήγγειλε την επερχόμενη ανατροπή των υφιστάμενων ασφαλιστικών ρυθμίσεων, με τη σύσταση «επιτροπής εμπειρογνωμόνων», εντός του Σεπτεμβρίου, η οποία θα προετοιμάσει τις αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα. Παράλληλα θα ξεκινήσει η εφαρμογή μιας σειράς νομοθετικών διατάξεων οι οποίες έχουν ήδη ψηφιστεί και απομένει η υλοποίησή τους. Το στίγμα του «νέου κύματος των αλλαγών» προδιέγραψε από τον Ιούλιο ο υπουργός Εργασίας δηλώνοντας πως «το ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο με τη σημερινή του μορφή» και ως εκ τούτου απαιτείται «η εκ θεμελίων αλλαγή του».
Σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες ο υπουργός Εργασίας περιγράφει τις αλλαγές σημειώνοντας ότι «στόχος είναι η καθιέρωση ενιαίων εισφορών και παροχών για όλους τους ασφαλισμένους». Θεωρείται βέβαιο δε ότι η «ενιαιοποίηση» όλων αυτών θα γίνει επί τα χείρω, δηλαδή με την εξομοίωση των υψηλότερων παροχών με τις χαμηλότερες.
Τους επόμενους μήνες θα βρεθούμε μπροστά σε νέα περικοπές ως και 10% στο σύνολο των παροχών των Ταμείων, ενώ από το νέο έτος έρχονται μειώσεις στα εφάπαξ βοηθήματα.
1. Πρωτοβάθμια περίθαλψη. Περικοπές ετοιμάζονται σε φάρμακα, νοσήλια και δαπάνες Υγείας μετά τη διαπίστωση ότι το έλλειμμα του ΕΟΠΥΥ έχει ξεφύγει από κάθε πρόβλεψη.
2. Κύριες συντάξεις. Από το 2015 αναμένεται να ενταθούν τα οικονομικά προβλήματα των ταμείων κύριας ασφάλισης, καθώς η κρατική χρηματοδότηση θα αφορά μόνο τη βασική σύνταξη, η οποία θα είναι κοινή σε όλα Ταμεία (360 ευρώ). Σύμφωνα με τον νόμο Λοβέρδου – Κουτρουμάνη από την 1η Ιανουαρίου 2015 καθιερώνεται βασική και αναλογική σύνταξη. Η βασική σύνταξη επιδοτείται από τον προϋπολογισμό, ενώ η αναλογική θα είναι το αποτέλεσμα των εισφορών του ασφαλισμένου σε ολόκληρο τον εργασιακό βίο του. Οι συντελεστές υπολογισμού ρίχνουν τις συντάξεις στο 60%, ενώ από το 2020 οι συντάξεις μειώνονται στο 48% του βασικού μισθού. Η τρόικα έχει καταστήσει σαφές ότι στο μεσοδιάστημα δεν πρόκειται να υπάρξει πρόσθετη χρηματοδότηση στα ασφαλιστικά ταμεία, οπότε θα πρέπει να βρουν τρόπο να καλύψουν τα ελλείμματά τους. Ιδιαίτερα οξύ είναι το πρόβλημα του ΟΑΕΕ, λόγω της αδυναμίας των ελευθέρων επαγγελματιών να καταβάλλουν τις εισφορές τους. Συνεπώς η μείωση των παροχών εμφανίζεται ως μονόδρομος.
3. Εισφορές. Οι ενιαίες εισφορές θα αφορούν το σύνολο των ασφαλισμένων – ανά Ταμείο – είτε απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα είτε σε ΔΕΚΟ, τράπεζα ή σε επιχειρήσεις του δημοσίου τομέα. Δηλαδή καταργούνται οι ειδικές διατάξεις που διατηρούνταν μετά την ένταξη – παραδείγματος χάριν – των ειδικών ταμείων στο ΙΚΑ και προέβλεπαν διαφορετικές εισφορές και διαφορετικές παροχές. Οι ενιαίες εισφορές θα ισχύουν για όλους τους ασφαλισμένους ανά ταμείο κύριας ασφάλισης, π.χ. ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ κτλ. Οι προσαρμογές στο νέο καθεστώς ενδέχεται να γίνουν σταδιακά.
Νέο πλήγμα στα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως του ΙΚΑ θα προκαλέσει η ρύθμιση που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας, που θα προβλέπει τη σταδιακή, εντός τριών ετών (2014, 2015 και 2016), μείωση κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες των εργοδοτικών εισφορών του ΙΚΑ (επιπλέον της μείωσης κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα που ήδη ισχύει μετά την κατάργηση του ΟΕΚ και της Εργατικής Εστίας) και την κατάργηση των εισφορών υπέρ τρίτων-κοινωνικών πόρων.
4. Παροχές. Αντιστοίχως οι ενιαίες εισφορές θα σημάνουν ενιαίο σύστημα παροχών. Οι υφιστάμενες συντάξεις δεν θα θιγούν, ούτε θα αλλάξει το νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων που εισήγαγε ο νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη. Αλλωστε ο νέος υπολογισμός των συντάξεων είναι σε άμεση σύνδεση με το ύψος των καταβαλλόμενων εισφορών στο σύνολο του εργασιακού βίου του ασφαλισμένου. Πάντως οι «ενιαίες συντάξεις» ανά Ταμείο θεωρείται βέβαιο ότι θα επηρεάσουν / μειώσουν τις συντάξεις των λεγόμενων «ευγενών ταμείων». Περικοπές θα υπάρξουν και σε παροχές όπως μητρότητας, ασθένειας κτλ.
5. Επικουρικές συντάξεις. Δημιουργούνται σε όλα τα Ταμεία «ατομικοί λογαριασμοί» ώστε οι συντάξεις να αντιστοιχούν απολύτως στις εισφορές που έχει καταβάλει ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου του.
6. Εφάπαξ. Ενα έτος νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 2014 και όχι από το 2015, θα εφαρμοστεί ο νέος τρόπος υπολογισμού για το εφάπαξ βοήθημα. Σύμφωνα με τον νέο υπολογισμό το εφάπαξ από Δημόσιο, ΔΕΚΟ και τράπεζες μετατρέπεται σε έντοκη επιστροφή εισφορών, ενώ στις παραμέτρους που θα λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του αναμένεται να είναι και η αξία των αποθεματικών των Ταμείων στις 31.12.2012.
Συνταξιούχοι ηλικίας 26-50 ετών
Ενδιαφέροντα επί μέρους στοιχεία για την ηλικία των συνταξιούχων και τα ποσά των συντάξεων που λαμβάνουν περιέχει η τέταρτη μηνιαία έκθεση του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών Συντάξεων «Ηλιος» του υπουργείου Εργασίας και της ΗΔΙΚΑ ΑΕ για τον μήνα Σεπτέμβριο. Ξεχωριστή σημασία έχουν δύο κατηγορίες συνταξιούχων:
1. Οι συνταξιούχοι ηλικίας 51-60 ετών αγγίζουν το 12% του συνόλου. Πρόκειται για 309.400 άτομα, σε σύνολο 2.706.924 συνταξιούχων, τα οποία λαμβάνουν μέση σύνταξη από 959,66 ως 1.065,88 ευρώ. Το ποσό αυτό είναι υψηλότερο από τη μέση σύνταξη του συνόλου των συνταξιούχων (περίπου 907 ευρώ).
2. Η κατηγορία των συνταξιούχων ηλικίας 26-50 ετών φθάνει συνολικά το 3%, ήτοι 90.447 άτομα, με μέση σύνταξη 701,92 ευρώ. Ωστόσο παραμένει αδιευκρίνιστο ποιοι συνταξιοδοτούνται στην πλέον παραγωγική αυτή ηλικία. Ενδεχομένως να είναι πρώην ένστολοι, μητέρες ανηλίκων, ανάπηροι και άγαμες θυγατέρες. Μένει στο υπουργείο Εργασίας να το διευκρινίσει.
Μεγάλο πρόβλημα εισφορών
Τα οικονομικά στοιχεία του ασφαλιστικού συστήματος είναι αποκαλυπτικά και δείχνουν ότι νοσεί. Το έλλειμμα στο τέλος του έτους θα φθάσει μόνο για το 2013 τα 2,5 δισ., έναντι 2,3 δισ. που είχε προϋπολογισθεί. Οι απώλειες εσόδων για τα Ταμεία μόνο από την αυξημένη ανεργία αναμένεται να αγγίξουν τα 7,5 δισ., έναντι 6,5 δισ. ευρώ το 2012, ενώ στα περισσότερα Ταμεία οι εισφορές που καταβάλλονται δεν επαρκούν για την κάλυψη του κόστους των παροχών. Εξ αυτού του λόγου, το πρώτο πεντάμηνο του έτους (Ιανουάριος – Μάιος) τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν αντλήσει από τον προϋπολογισμό μεγαλύτερο ποσοστό της κρατικής χρηματοδότησης (45,1%) από αυτό που αναλογεί στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο (42%).
«Το σύστημα αντιμετωπίζει πρόβλημα πόρων και όχι παροχών» επιμένει ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ κ. Σ. Ρομπόλης και σημειώνει πως «εφόσον δεν βρεθούν νέοι πόροι στήριξης των Ταμείων, θα είναι αναπόφευκτες οι περικοπές των παροχών τους».
«Είναι κρίσιμο για το σύστημα να καλυφθεί το έλλειμμα εσόδων που δημιουργούν στα Ταμεία η ύφεση της οικονομίας, η ανεργία και η μείωση των αμοιβών» επισημαίνει ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ.
Ηδη το ΙΚΑ αναζητεί «λύσεις» στον εσωτερικό δανεισμό μεταξύ των Ταμείων, ο ΟΑΕΕ βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο και επεξεργάζεται μειώσεις συντάξεων, ενώ η «μαύρη τρύπα» του ΕΟΠΥΥ (πρωτοβάθμια περίθαλψη), που εκτιμάται ότι θα φθάσει το 1,2 δισ. ευρώ, αναμένεται να επηρεάσει όλα τα ασφαλιστικά ταμεία που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του.
Δεν θα υπάρξουν νέα μέτρα για τις συντάξεις διαβεβαιώνει το υπουργείο Εργασίας
Δεν αναμένεται άλλη επιβάρυνση ούτε νέο μέτρο που να αφορά τις συντάξεις πέραν των ήδη προβλεπομένων υποχρεώσεων που απορρέουν από ψηφισμένους νόμους, διαβεβαιώνει με ανακοίνωσή του το υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, με αφορμή δημοσιεύματα που αναφέρονται σε περαιτέρω μείωση συνταξιοδοτικών παροχών.
