Φιτίλια άναψε πάλι σ’ όλη τη χώρα ο Ταγίπ ο… Μεγαλοπρεπής με την εμπρηστική του δήλωση ότι «δυστυχήματα συμβαίνουν»

Ηταν ο τρόπος του Ερντογάν να «παρηγορήσει» τους συγγενείς των 282 (τουλάχιστον, καθώς εκτιμάται ότι οι νεκροί θα ξεπεράσουν τους 400) ανθρακωρύχων που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα έγκατα της γης, στο ορυχείο της Σόμα την περασμένη Τρίτη, ύστερα από έκρηξη και φωτιά που προκάλεσε το βραχυκύκλωμα ενός ηλεκτρικού μετασχηματιστή.

Πρόκειται για το χειρότερο βιομηχανικό δυστύχημα που έχει σημειωθεί στην Τουρκία, όχι όμως το μοναδικό πολύνεκρο. Το 1992, 263 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο ορυχείο του Ζόνγκουλντακ στη βόρεια Τουρκία.

Οπως όφειλε μπροστά στο μέγεθος μιας τέτοιας τραγωδίας, ο Τούρκος πρωθυπουργός ακύρωσε το ταξίδι του στην Αλβανία για να μεταβεί στη Σόμα, όπου παρηγόρησε αρχικά τους συγγενείς, επισκέφθηκε διασωθέντες στο νοσοκομείο και υποσχέθηκε ενδελεχή έρευνα ώστε να εντοπιστούν και να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι της τραγωδίας.

Κι εδώ σταματούν τα πρεπούμενα και αρχίζουν τα μεγαλοπρεπή του σουλτάνου: Στην προσπάθειά του να απαντήσει σε κατηγορίες για τα ελλιπή μέτρα προστασίας σ’ όλα τα ορυχεία -η χώρα εξάλλου κατέχει το χειρότερο ρεκόρ νεκρών σε δυστυχήματα σε ορυχεία και εκρήξεις στην Ευρώπη, ενώ βρίσκεται στην τρίτη θέση παγκοσμίως- δήλωσε πως «εκρήξεις τέτοιου είδους σε ορυχεία συμβαίνουν συνέχεια». Και για να επιβεβαιώσει τα λεγόμενά του άρχισε να παραθέτει παραδείγματα από το… 1862, όταν η πόλη έξω από την αίθουσα όπου έδινε την περιβόητη πλέον συνέντευξή του έκλαιγε και περίμενε μάταια νέα για ζωντανούς.

Και μέσα συνέχιζε με το ίδιο αλαζονικό ύφος, δηλώνοντας πως μέρος του θυμού για το δυστύχημα είναι πολιτικά υποκινούμενο από «εξτρεμιστικές ομάδες που θέλουν να εκμεταλλευτούν τέτοια γεγονότα προκειμένου να διαταράξουν την ειρήνη». Ο Ερντογάν άλλωστε πάντα βρίσκει έναν ξένο ή ντόπιο δάκτυλο πίσω από κάθε αντίδραση εναντίον του.

Και οι αντιδράσεις εναντίον του από τους συγγενείς ήταν άμεσες. Επιτέθηκαν με γροθιές και κλωτσιές στο αυτοκίνητο του Ερντογάν, τον οποίο γιουχάιζαν συνεχώς, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Να παραιτηθεί η κυβέρνηση», «Είσαι δολοφόνος» και «Είσαι κλέφτης».

Η ασφάλειά του τους απωθούσε βιαίως κι όταν το πλήθος κινήθηκε απειλητικά εναντίον του αναγκάστηκε να τον φυγαδεύσει μέσα σε ένα σούπερ μάρκετ, ενώ απέξω οι συγκεντρωμένοι πετούσαν πέτρες. Στο Διαδίκτυο μάλιστα κυκλοφόρησε και μια φωτογραφία με τίτλο «Η φυγή στο σούπερ μάρκετ», που τον απεικονίζει να περιμένει καθισμένος σε σκαμπό στους διαδρόμους ενός σούπερ μάρκετ. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για φωτομοντάζ.

Οι κλωτσιές του γραμματέα
Αυτό που δεν ήταν φωτομοντάζ, ωστόσο, ήταν η φωτογραφία από τις κλωτσιές που έριχνε ο ο βοηθός-ιδιαίτερος γραμματέας του πρωθυπουργού Γουσούφ Γιερκέλ σε διαδηλωτή-συγγενή νεκρού. Ο Γιερκέλ, που έχει σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο SΟAS του Λονδίνου, όπου ξεκίνησε και διδακτορικό με θέμα την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και του Ιράν από το 1980 και το οποίο δεν ολοκλήρωσε ποτέ για να εργαστεί για τον Ερντογάν, δικαιολογήθηκε λέγοντας πως ο διαδηλωτής «προσέβαλε τον πρωθυπουργό και τον ίδιο, οπότε δεν είχε άλλη επιλογή».

Γροθιές φέρεται να έριξε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, σύμφωνα τουλάχιστον με τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ της χώρας, σε νεαρή κοπέλα που όταν τον είδε μπροστά της άρχισε να φωνάζει: «Τι κάνει εδώ ο δολοφόνος του πατέρα μου». Στο βίντεο που αναρτήθηκε δεν φαίνεται τίποτα καθώς επικρατεί συνωστισμός, ενώ ο Ερντογάν προσπαθεί να κρυφτεί στο σούπερ μάρκετ. Ακούγεται, ωστόσο, καθαρά να λέει προς τους διαδηλωτές: «Ελάτε να με γιουχάρετε στα μούτρα μου».

Αυτά τα ενσταντανέ θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν στην προεκλογική εκστρατεία των αντιπάλων του για τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου, στις οποίες θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι θα είναι υποψήφιος. Μπορεί στις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου να βγήκε αλώβητος και πιο… σουλτάνος από τα σκάνδαλα διαφθοράς, από τη φίμωση στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης και το YouTube και από τις μαζικές διαδηλώσεις του περασμένου καλοκαιριού, η Σόμα όμως δεν θα ξεχαστεί εύκολα. Αυτήν τη φορά, όμως, ο τρόπος που χειρίστηκε την τραγωδία στο ορυχείο κατάφερε σοβαρό πλήγμα στην εικόνα που θέλει να προβάλλει, αυτήν του «μαύρου Τούρκου», αυτού που στέκεται δίπλα στον απλό άνθρωπο κι ορθώνει το ανάστημά του στην ολιγαρχία. Αυτήν τη φορά δεν στάθηκε δίπλα στον απλό άνθρωπο, αλλά τον κλώτσησε (πιθανόν και κυριολεκτικά). Και κλωτσώντας διαδηλωτές και λέγοντας πως «αυτά συμβαίνουν», κλώτσησε την εργατική τάξη, το συντηρητικό τμήμα της κοινωνίας που αποτελεί και τον κορμό των ψηφοφόρων του. Κι όπως σχολίασαν οι αντίπαλοί του, με τη συμπεριφορά αυτή απέδειξε ότι είναι «ένας αρχηγός που έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα».

AΛΠ ΓΚΙΟΥΡΚΑΝ
Ο σκληρός επενδυτής που «βύθισε» την Τουρκία στο πένθος

Τα εμπρηστικά σχόλια, οι κλωτσιές και οι «μπουνιές» δεν ήταν τα μόνα που εξοργίζουν τους Τούρκους. Τους εξοργίζουν και οι αποκαλύψεις ότι η ιδιοκτήτρια εταιρεία Soma Holding έχει στενούς δεσμούς με το κυβερνών κόμμα AKP, καθώς η Μελίκε Ντογκρού, σύζυγος του γενικού διευθυντή της Soma Holding Mine Enterprises, είναι δημοτική σύμβουλος του κόμματος. Γεγονός που προφανώς συνδέεται με το σβήσιμο τουλάχιστον δέκα προστίμων που είχαν επιβληθεί στην εταιρεία για σημαντικές ελλείψεις στα μέτρα ασφαλείας.

Η Soma Holding, η οποία είναι σήμερα μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής άνθρακα της Τουρκίας με 5,5 εκατ. τόνους ετήσια παραγωγή, διατηρεί τα ορυχεία της στην περιοχή Σόμα από το 1984. Το ορυχείο αυτό απασχολεί συνολικά 6.500 εργαζομένους, είναι το μεγαλύτερο στην περιοχή και από τα μεγαλύτερα της χώρας.

Ο ιδιοκτήτης της, Αλπ Γκιουρκάν, γεωλόγος μηχανικός, σε συνέντευξη που έδωσε στη «Hurriyet» στις 30 Σεπτεμβρίου 2012, δεν έκρυψε ότι η εταιρεία άρχισε να αναπτύσσεται μετά την απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν να παραχωρήσει όλα τα δικαιώματα στις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας αντί να τις χρεώνει για την εξόρυξη άνθρακα, κάτι που έκανε για 30 χρόνια μέσα από τις δημόσιες Τουρκικές Επιχειρήσεις Ανθρακα. Ως εκ τούτου, οι διαγωνισμοί για τα ορυχεία άνοιξαν το 2005.

Η Soma Holding κέρδισε τον διαγωνισμό για το ανθρακωρυχείο και δεσμεύτηκε για κόστος εξόρυξης στα 23,8 δολάρια ανά τόνο από 130 -140 δολάρια ανά τόνο. Και το κατάφερε, όπως είχε πει ο Γκιουρκάν, λόγω του «καλού σχεδιασμού και εφαρμογής των μεθόδων εργασίας του ιδιωτικού τομέα», όπως να κατασκευάζει η ίδια τους ηλεκτρικούς μετασχηματιστές -ένας τέτοιος βραχυκυκλώθηκε και ακολούθησε η έκρηξη- αντί να τους εισάγει, και να «νοικιάζει» εργάτες εκτός σωματείων που τους πληρώνει πολύ λιγότερα και φυσικά δεν τους ασφαλίζει.

Οι ιδιωτικοποιήσεις των ορυχείων στάθηκαν η αφορμή για το… ξεκίνημα μιας ωραίας φιλίας του επιχειρηματία με το ΑΚΡ, φιλία που μεταξύ άλλων φάνηκε όταν τον Ιανουάριο αρχικά και στη συνέχεια τον Απρίλιο οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος απέρριψαν αίτημα της αντιπολίτευσης για σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τις συνθήκες εργασίας στα ορυχεία. Τον Ιανουάριο, μάλιστα, είχε και πάλι συμβεί ατύχημα στο μοιραίο ανθρακωρυχείο, όταν λίγο νωρίτερα ο υπουργός Ενέργειας, Τανέρ Γιλντίζ, σε επίσκεψή του στο ορυχείο είχε επαινέσει τα «υψηλά μέτρα προστασίας» και την «υψηλή τεχνολογία»…

Υπάρχουν επίσης καταγγελίες από ανθρακωρύχους της Soma ότι αν δεν ήταν μέλη του κυβερνώντος AKP δεν έβρισκαν δουλειά στο ορυχείο.

ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ
katsarou@pegasus.gr