Γεμάτη με κορφές που φτάνουν στα σύννεφα, γεμάτη με δάση πυκνά, πρόμαχος της Ελλάδας από τον καιρό των Πρωτοελλήνων, η οροσειρά της Πίνδου απλώνεται . Βαθιές χαράδρες, φαράγγια απάτητα, γκρεμοί αυλακώνουν το τραχύ της δέρμα. Η δύσβατη αυτή γη αποτελεί το λιγότερο ιδανικό τόπο για επιχειρήσεις ιππικού. Και όμως, στα άγρια κορφοβούνια της Πίνδου έμελλε το Ελληνικό Ιππικό να γράψει τις πιο ένδοξες σελίδες του.
Στον τομέα της Πίνδου οι επιχειρήσεις εναντίον των Iταλών τελείωσαν στις 10 Νοεμβρίου 1940 με περιφανή νίκη των ελληνικών όπλων .Η μεγάλη μονάδα, που έδρασε στην περιοχή Γρεβενών, ήταν η Ταξιαρχία Ιππικού, ενισχυμένη και με άλλες μονάδες, τις οποίες διέθεσε το Β Σώμα Στρατού
Ο ανεφοδιασμός των ελληνικών στρατιωτικών μονάδων στην περιοχή της Πίνδου – Γρεβενών σε τρόφιμα, νομή και πυρομαχικά ήταν ανεπαρκής .Τα οχήματα για τις μεταφορές ήταν ελάχιστα και τα δρομολόγια προς την πρώτη γραμμή σχεδόν ανύπαρκτα . Ο μοναδικός δημόσιος δρόμος, που υπήρχε από τα Γρεβενά προς το Δοτσικό, τον περισσότερο καιρό, λόγω βροχοπτώσεων και κακής συντήρησης” ήταν αδιάβατος.
Ο ΛΑΟΣ των Γρεβενών έλαβε ενεργό μέρος στην άμυνα και αντεπίθεση εναντίον των Κατακτητών –επιδρομέων Ιταλών.
Ενίσχυσε και εφοδίασε τα δυο συντάγματα Ιππικού και το Σύνταγμα πεζικού με τα δικά του τρόφιμα και μετέφερε στην πρώτη γραμμή του μετώπου τα αναγκαία πυρομαχικά. Την κατάσταση σε ικανοποιητικό βαθμό την έσωσε η εθελοντική προσφορά του άμαχου πληθυσμού (γερόντων, γυναικών και παιδιών), που μετέφεραν είτε με τα ζώα τους είτε στον ώμο και στην πλάτη πυρομαχικά και εφόδια στα κακοτράχαλα βουνά της Πίνδου, κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες (χιόνια, βροχές, λάσπες και τσουχτερό κρύο), Οι άμαχοι αυτοί αποτέλεσαν την αφανή εφεδρεία, η οποία συνετέλεσε αποφασιστικά στην επιτυχή αντιμετώπιση του ρεύματος εφοδιασμού, τις πρώτες κρίσιμες ημέρες του πολέμου
Το γεγονός της νίκης των Ελλήνων, που ήταν η πρώτη νίκη κατά του Άξονα, προκάλεσε την έκπληξη και το θαυμασμό όλου του κόσμου .Ο σπουδαιότερος παράγοντας για τη νίκη των ελληνικών όπλων ήταν η ψυχική αντοχή του Έλληνα μαχητή, ο οποίος κάτω από στερήσεις, παλεύοντας με τα στοιχεία της φύσεως (βροχή, χιόνια, φοβερό κρύο) στα δύσβατα και χιονισμένα βουνά της Πίνδου και της Αλβανίας, έδινε σκληρές μάχες με αυτοθυσία και αυταπάρνηση και σε αρκετές περιπτώσεις αντιμετώπιζε τον εχθρό μόνο με τη λόγχη, γιατί δε συγχώρησε ποτέ την προκλητική και άδικη εχθρική επίθεση .Το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής έφερε στην επικαιρότητα τα λόγια του Κωστή Παλαμά «Η μεγαλοσύνη στα έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το αίμα»
Για αυτό στο ύψωμα της Αννίστα ,όπου ήταν το κέντρο της αντεπιθέσεως του Ελληνικού Στρατού ,ο Σύνδεσμος Τραυματιών και Πολεμιστών Οπλιτών του Νομού Γρεβενών έστησε το Μνημείο των 120 ΠΕΣΟΝΤΩΝ Γρεβενιωτών Αξιωματικών και οπλιτών και κάθε πρώτη Κυριακή μετά τον δεκαπενταύγουστο ,γιατί στις 16 Αύγουστου 1940 έγινε η επιστράτευση των Μαχητών της περιφερείς των Γρεβενών, τιμά την μνήμη των Ηρώων πεσόντων μας.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο περίμενε η Ιταλική επίθεση στη Δυτική Μακεδονία να εκδηλωθεί στον άξονα Κορυτσά – Καστοριά – Φλώρινα -Θεσσαλονίκη και είχε υποβαθμίσει το δύσβατο ορεινό όγκο της βόρειας Πίνδου (Σμόλικας – Γράμμος). Γι’ αυτό αιφνιδιάστηκε από τη δυναμική επέμβαση της Μεραρχίας Αλπινιστών Τζούλια, η οποία κατόρθωσε από τις πρώτες ημέρες της εισβολής να δημιουργήσει στην Πίνδο ένα επικίνδυνο θύλακα βάθους 30 και πλάτους 20 χιλιομέτρων, ικανό να ανάτρεψε, όλη την αμυντική διάταξη από το Ιόνιο μέχρι τη Μεγάλη Πρέσπα
Η Μεραρχία Τζούλια ήταν από τις πιο αξιόμαχες του ιταλικού στρατού και υπερτερούσε κατά πολύ σε προσωπικό και μέσα από το Αποσπάσιμα Δαβάκη, ,0 οποίο ήταν επανδρωμένο με επίστρατους και διέθετε πενιχρά πολεμικά μέσα
Η ελληνική στρατιωτική διοίκηση κατόρθωσε αμέσως να αντιληφθεί την απειλή που δημιουργήθηκε στην Πίνδο και μετακίνησε έγκαιρα τις διαθέσιμες δυνάμεις προς την κατεύθυνση αυτή. Σ’ αυτό συνετέλεσε και η αποτελεσματική αντιμετώπιση του εχθρού από την VIII Μεραρχία στο Θέατρο Eπιχειρήσεων Ηπείρου, γεγονός που επέτρεψε να μεταφερθούν προς την Πίνδο μονάδες οι οποίες αρχικά προορίζονταν για την Ηπειρο
Η πρόβλεψη του Β Σώματος Στρατού να κινηθούν οι ιππείς της Ταξιαρχίας Ιππικού με οχήματα από Κοζάνη προς Δοτσικό, ανεξάρτητο από τους ίππους, ήταν καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας στον τομέα της Πίνδου, γιατί διαφορετικά η επάνδρωση της τοποθεσίας θα γινόταν μετά τρεις ημέρες και τα αποτέλεσμα θα ήταν δυσμενές για όλη την ελληνική αμυντική διάταξη
Από τις 3 Νοεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις απέκτησαν υπεροχή στον τομέα της Πίνδου, η οποία συνεχώς αυξανόταν με την είσοδο και νέων μονάδων στο πεδίο της μάχης .Η Μεραρχία Τζούλια, εφόσον δεν μπόρεσε τις τρεις πρώτες ημέρες, που είχε το συγκριτικό πλεονέκτημα, να επιφέρει καίριο πλήγμα στις ελληνικές δυνάμεις, επόμενο ήταν να χάσει σταδιακά την πρωτοβουλία των κινήσεων και από επιτιθέμενη να γίνει αμυνόμενη .
Αυτό οφείλεται σε σφάλμα της ιταλικής ηγεσίας, η οποία δε φρόντισε να την ενισχύσει αμέσως με νέες δυνάμεις και την εγκατάλειψε στην τύχη της, με αποτέλεσμα για 14 ημέρες (28/10-10/11) να «παλεύε”, μόνη της μέχρι της 10 Νοεμβρίου, που εγκατέλειψε και τα τελευταία ερείσματα του Σμόλικα και υποχώρησε προς την Κόνιτσα, είχε υποστεί σοβαρές απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους, οι οποίες έφθαναν περίπου στο μισό της δύναμής της. Αν λάβουμε υπόψη ότι οι Ιταλοί Αλπινιστές αισθάνονταν εγκαταλειμμένοι από τα προϊστάμενα κλιμάκια, ίσως μπορέσουμε να δικαιολογήσουμε την πτώση του ηθικού τους και την παράδοση περισσοτέρων από χίλιους αιχμαλώτους κατά τις τελευταίες ημέρες. Πάντως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι μερικά ιταλικά τμήματα πολέμησαν με γενναιότητα και έδωσαν σκληρές μάχες, ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα.
* Στέργιος Παπαστεργίου
Φιλόλογος, Μέλος του ΔΣ Εφέδρων Αξιωματικών Ν.Γρεβενών
