Το κρισιμότερο διήμερο από την έναρξη της δημοσιονομικής κρίσης ξεκινάει σήμερα για τη χώρα μας με την κορύφωση των διαβουλεύσεων μεταξύ των Ευρωπαίων πιστωτών και του ΔΝΤ, πριν από τη σημερινή κρίσιμη συνάντηση της Ομάδας Εργασίας της ευρωζώνης που θα προετοιμάζει την καθοριστική συνεδρίαση του Εurogroup, αύριο το βράδυ, όπου θα ληφθεί και η κατ’ αρχήν απόφαση.

«Έχει σημειωθεί πρόοδος στις διαβουλεύσεις», δήλωσε το Σάββατο ο πρόεδρος του Εurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος προσπαθεί να βρει έναν κοινό τόπο με το ΔΝΤ, το οποίο ασκεί εντονότατες πιέσεις στους Ευρωπαίους εταίρους για δραστική λύση που θα καταστήσει το χρέος βιώσιμο.

Από την πλευρά της η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ πιέζει τους εταίρους για συνολική απόφαση που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. «Πρέπει να καταλήξουμε σε μια συμφωνία για τη μείωση του χρέους που να βασίζεται στην πραγματικότητα και όχι σε ευσεβείς πόθους», δήλωσε η κ. Λαγκάρντ, αναχωρώντας εσπευσμένα από τη Νοτιοανατολική Ασία για τις Βρυξέλλες.

Πάντως, η επιμονή της στο «κούρεμα» των διμερών δανείων που χορήγησαν οι εταίροι στην Ελλάδα στο πλαίσιο του πρώτου προγράμματος αποτελεί περισσότερο τακτική κίνηση για αύξηση των πιέσεων, γιατί γνωρίζει ότι δεν μπορεί να γίνει δεκτό από τους Ευρωπαίους για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους. Ωστόσο, η τακτική αυτή αποδίδει γιατί η επιμονή του ΔΝΤ στο «κούρεμα» ήταν εκείνη που οδήγησε σε συζητήσεις για προχωρημένη λύση, τόσο στο θέμα του ύψους της δόσης όσο επίσης στη δραστική μείωση ή στο μηδενισμό των επιτοκίων δανεισμού ή ακόμη στην επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό του κ. Γιούνκερ, στην αυριανή συνεδρίαση του Εurogroup θα ληφθεί κατ’ αρχήν απόφαση, η οποία στη συνέχεια θα σταλεί για έγκριση σε επτά Κοινοβούλια χωρών της ευρωζώνης, ενώ θα λάβει οριστική μορφή με την τυπική επικύρωση στις 26 Νοεμβρίου σε τηλεδιάσκεψη των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης.

Σχετικά με την ουσία, πηγές της ευρωζώνης υπογράμμιζαν χθες στις Βρυξέλλες ότι η Ομάδα Εργασίας επεξεργάζεται πολλά εναλλακτικά σενάρια για τη χρηματοδότηση της επιμήκυνσης της δημοσιονομικής προσαρμογής και τη μείωση του δημόσιου χρέους, τα οποία θα κοστολογήσει και θα υποβάλει στη συνέχεια στους υπουργούς προκειμένου να κάνουν και την επιλογή.

Για το ύψος της δόσης, το βασικό σενάριο προβλέπει τη χορήγηση στην Ελλάδα 44 δισ. ευρώ, ενώ για τη χρηματοδότηση της επιμήκυνσης της δημοσιονομικής προσαρμογής, η εξεύρεση των 32,6 δισ. ευρώ που απαιτούνται θα αναζητηθεί από ένα συνδυασμό μέτρων.

Εναλλακτικές λύσεις

Οι τεχνοκράτες της Ομάδας Εργασίας θα παρουσιάσουν στους υπουργούς εναλλακτικές λύσεις στο θέμα των επιτοκίων δανεισμού. Ένα σενάριο προβλέπει το μηδενισμό των επιτοκίων και την επιστροφή των τόκων στην Ελλάδα, ενώ ένα άλλο δεύτερο προβλέπει την κατάργηση του spread των 150 μονάδων βάσης, που επιβάλλεται πλέον του μέσου τριμηνιαίου διατραπεζικού επιτοκίου.

Ο μηδενισμός των επιτοκίων δεν δημιουργεί πρόβλημα στη Γερμανία, η οποία δανείζεται με 1-1,5% στις αγορές, ούτε στη Γαλλία, στην Ολλανδία, στη Φινλανδία και την Αυστρία, οι οποίες πληρώνουν επιτόκια λίγο ψηλότερα από τα γερμανικά. Αντίθετα, δυσκολίες θα έχουν οι άλλες προβληματικές χώρες που είναι επίσης πιστωτές μας, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες δανείζονται με πολύ υψηλότερα επιτόκια (4-5%).

Δυσκολίες τεχνικής υφής παρουσιάζει το σενάριο χορήγησης δανείου στην Ελλάδα για επαναγορά ομολόγων. Η Ομάδα Εργασίας της ευρωζώνης εκτιμά ότι η εφαρμογή του μέτρου αυτού θα μπορούσε να οδηγήσει σε ουσιαστική μείωση του ελληνικού χρέους, δεδομένου ότι ο ιδιωτικός τομέας κατέχει σήμερα ομόλογα μεταξύ 50-60 δισ. ευρώ. Ένα μέρος ιδιωτικών επενδυτών θέλει να τα δώσει όχι με τη σημερινή τιμή (30-35% της αξίας τους), αλλά υψηλότερα, ωστόσο σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι η Ελλάδα να τα αγόραζε στο 60% της αξίας τους, το όφελος θα ήταν πολύ μεγάλο.

Επιστροφή κερδών

Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι διαβουλεύσεις και για την επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών των ομολόγων ονομαστικής αξίας περίπου 60 δισ. ευρώ που κατέχουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ορισμένες κεντρικές τράπεζες χωρών της ευρωζώνης. Επειδή η απευθείας επιστροφή των κερδών απαγορεύεται από το καταστατικό τους (θεωρείται χρηματοδότηση δημόσιου χρέους), οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να δώσουν τα κέρδη στις χώρες και οι τελευταίες στην Ελλάδα.

Ο συνδυασμός των παραπάνω μέτρων μπορεί να οδηγήσει σε αποκλιμάκωση του χρέους. Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαίοι επιμένουν στη θέση τους για παράταση από το 2020 στο 2022 της προθεσμίας επιστροφής του δημόσιου χρέους στο 120% του ΑΕΠ. Το Σάββατο ο κ. Γιούνκερ, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση της ευρωζώνης έναντι του ΔΝΤ, υποστήριξε ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι η εξυπηρέτηση του χρέους, αλλά η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, η οποία με το πολυνομοσχέδιο που υπερψηφίστηκε από τη Βουλή θα βελτιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Νίκος Μπέλλος, στον Ελεύθερο Τύπο