Τι άλλο παρουσιάζει η έρευνα για τα Επίκαιρα;

Περισσότερα από τρία εκατομμύρια άνθρωποι στην Ελλάδα είναι φτωχοί, αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα εργασίας και ζουν με σοβαρές υλικές στερήσεις. Ο αριθμός, μάλιστα, αυτός, των 3.030.900 ανθρώπων που έχουν εμπλακεί στην περιδίνηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, αφορά στη χρονική περίοδο πριν από την άνοιξη του 2010, οπότε η χώρα ενεπλάκη στην περιπέτεια που ξεκίνησε με το πρώτο Μνημόνιο. Ο αριθμός προκύπτει από τα πλέον πρόσφατα στοιχεία που διαθέτονται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και τη Eurostat.

Τι συνέβη, όμως, από τότε μέχρι τώρα; Η επιστημονική αποτύπωση από το Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής του ΕΚΚΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Ο δείκτης απόγνωσης που πιστοποιεί τον κίνδυνο για χαμηλό ή μηδενικό εισόδημα από μισθωτή εργασία ήταν 0,199. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν ένα στα πέντε νοικοκυριά μισθωτών βρισκόταν ήδη τότε σε δεινή κατάσταση. Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, το γ’ τρίμηνο 2011, ο δείκτης είχε ανέβει στο 0,272. Δηλαδή, ένα στα τέσσερα νοικοκυριά πλέον ζει το ζόφο του οικονομικού αδιεξόδου. Όταν ο δείκτης φτάσει στη μονάδα, σημαίνει ότι σε ενάμισι εκατομμύριο νοικοκυριά μισθωτών κανένα μέλος δεν θα εργάζεται. «Τότε θα έρθει η κόλαση».

Σύμφωνα με την έρευνα από τα Επίκαιρα, πάνω από 2.000.000 άνθρωποι ζουν σήμερα στο όριο ή κάτω από το όριο της φτώχειας – ορίζεται με ετήσιο εισόδημα 7.178 ευρώ για ένα άτομο και 15.073 ευρώ για δυο ενήλικες με δύο παιδιά κάτω των 14 ετών. Περίπου 1.000.000 άνθρωποι επιπλέον ζουν υπό συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού – δηλαδή εργάζονται ευκαιριακά και αποστερούνται των υλικών αγαθών που κρίνονται απαραίτητα για τη διαβίωση. Με άλλα λόγια, τουλάχιστον 3.000.000 συμπολίτες μας κινδυνεύουν καθημερινά από τη φτώχεια. Μιλάμε για το 27,7% του πληθυσμού (με οικονομικούς όρους 2009). Το ποσοστό αυτό πιθανά να έχει αυξηθεί.

Από τους 3.800.000 μισθωτούς εργαζόμενους της χώρας, η έρευνα για τα Επίκαιρα 600.000 χιλιάδες άνθρωποι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Πρόκειται για 229.000 νοικοκυριά, στα οποία ζουν 100.000 παιδιά που υποσιτίζονται. Είναι όσοι καταφεύγουν στα υπολείμματα των λαϊκών αγορών και των σούπερ μάρκετ, στα συσσίτια και, σε στιγμές απελπισίας, στους κάδους απορριμμάτων. Χωρίς ασφαλιστική κάλυψη, προσπαθούν να «βολέψουν» τα προβλήματα υγείας στα κοινωνικά φαρμακεία και στα κοινωνικά ιατρεία. Από αυτούς, οι 353.000 ζουν σε 147.000 νοικοκυριά που δεν έχουν σχεδόν κανέναν εργαζόμενο. Οι 211.000 είναι άνεργοι και ανάμεσα σε αυτούς μόνο 18.700 λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, καθώς στην πλειονότητά τους είναι μακροχρόνια άνεργοι. Μόλις 2.700 έχουν καταφέρει να εργάζονται με λιγότερο από 500 ευρώ μηνιαίως. Στις οικογένειες αυτές υπάρχουν 62.600 παιδιά και 77.000 μη ενεργά μέλη (νοικοκυρές, ηλικιωμένοι χωρίς συντάξεις).

Σοβαρότατη κρίση εμπιστοσύνης στην κοινωνία, στους θεσμούς, αλλά και ανάμεσα στις γενεές διαπιστώνει στην έρευνά της για την κοινωνική συνοχή εν μέσω οικονομικής κρίσης η διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ, κυρία Ιωάννα Τσίγγανου. Η κοινωνική εμπιστοσύνη είναι βασικός δείκτης συνοχής και προϋπόθεση για την ύπαρξη μιας κοινωνίας. Όπως, όμως, διαπιστώνεται από την έρευνα –που βασίζεται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας σε συνδυασμό με ειδικότερες έρευνες του ΕΚΚΕ–, η ελληνική κοινωνία, καθ’ όλη τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 2000, διακατέχεται από υψηλά ποσοστά δυσπιστίας που εκφράζονται με τιμές που υπολείπονται της μονάδας και τείνουν προς το μηδέν. «Η ποιοτική μετάφραση των δεδομένων αναδεικνύει εικόνες κρίσης μιας κοινωνίας πληγωμένης», σημειώνει η κυρία Τσίγγανου. «Δεν λέω οργισμένης. Την οργή της κοινωνίας δεν την έχουμε δει ακόμη.

Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ) είναι το ύστατο δίχτυ ασφαλείας που καλύπτει ουσιώδεις ανάγκες σε καταστάσεις μεγάλης ένδειας. Χορηγείται με εισοδηματικά κριτήρια και αποσκοπεί στη δραστική μείωση της απόλυτης φτώχειας, χωρίς να μεταβάλλει το ποσοστό σχετικής φτώχειας. Δηλαδή μειώνει το χάσμα της φτώχειας. Όπως σημειώνουν στις έρευνές τους ο Μάνος Ματσαγγάνης (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και ο Γαβριήλ Αμίτσης (Α’ ΤΕΙ Αθηνών), ένα σύστημα ΕΕΕ δεν αποτελείται μόνο από χορήγηση χρηματικών παροχών, αλλά συνδέεται άμεσα με την προώθηση στην αγορά εργασίας –εξαιρούνται όσοι πάσχουν από σοβαρές ασθένειες ή αναπηρίες και όσοι έχουν αναλάβει τη φροντίδα παιδιών και ανήμπορων ενηλίκων– και την παροχή ποιοτικών, κοινωνικών υπηρεσιών.

www.fimes.gr