Από τη Σοφία Βούλτεψη
Μια ακόμη τρύπα στο νερό, άλλη μια χάντρα στο κομπολόι του τίποτε είναι οι νέες εξαγγελίες περί ελέγχου του πολιτικού χρήματος. Η ιστορία είναι παλιά και πικρή. Προτάσεις, συζητήσεις, τροπολογίες έχουν τα τελευταία είκοσι σχεδόν χρόνια πέσει στο κενό ή έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές. Μια απίστευτη ατιμωρησία, μια καταφανής απροθυμία οδήγησε την Ελλάδα στο σημερινό οικονομικό και ηθικό χάλι.
Τον Μάρτιο του 1994, ο βουλευτής Μανώλης Κεφαλογιάννης κατέθεσε σχέδιο νόμου για την διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών. Δεν συζητήθηκε.
Τον Οκτώβριο του 1996 ξανακαταθέτει το σχέδιο νόμου με υπογραφή του Κ. Καραμανλή. Απορρίπτεται και πάλι.
Τον Νοέμβριο του 1996 η κυβέρνηση καταθέτει δικό της σχέδιο νόμου που ακόμη και πρωτοκλασσάτα στελέχη της αποκαλούν «παρωδία».
Τον Δεκέμβριο του 1999, η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας (Πρόεδρος Γ. Καψής, εισηγητής Μ. Κεφαλογιάννης) αποφασίζει ομόφωνα υπέρ της ψήφισης συγκεκριμένων διατάξεων για την διαφάνεια. Δεν γίνεται τίποτε.
Στις εκλογές του 2000, οργιάζει το παράνομο πολιτικό χρήμα. Επιβάλλονται πρόστιμα σε 1.300 υποψηφίους, οι περισσότεροι από μικρά κόμματα ή μη εκλεγέντες.
Μετά τις εκλογές του 2000 συστήνεται διακομματική επιτροπή για επεξεργασία σχεδίου νόμου. Ο νόμος ψηφίζεται δύο χρόνια αργότερα, στις 31/5/2002.
Στο μεταξύ, είχε συμβεί το όργιο του Χρηματιστηρίου. Υπουργοί, βουλευτές, υψηλόβαθμα στελέχη αποκαλύφθηκε ότι έπαιζαν στο χρηματιστήριο, αυξάνοντας τις προσωπικές τους περιουσίες. Κάποιοι πολιτικοί συμμετείχαν και σε χρηματιστηριακές εταιρίες, σε επενδυτικές, ακόμη και σε ΕΛΔΕ.
Ξεσπά σάλος, αλλά την 1η Ιουλίου 2003, η κυβέρνηση απορρίπτει πρόταση να ανοίξουν όλοι οι κωδικοί βουλευτών που έπαιζαν στο Χρηματιστήριο.
Ακολουθούν αλλαγές στο κόμμα και στην κυβέρνηση και ο Κ. Σημίτης προχωρά σε σειρά (επικοινωνιακών) εξαγγελιών για πάταξη της διαφθοράς και διαφάνεια. Ανακοινώνεται έλεγχος των δηλώσεων των βουλευτών για τις χρηματιστηριακές τους συναλλαγές από την Επιτροπή της Βουλής και σύγκριση των στοιχείων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Νέος σάλος ξεσπά λόγω της επιστολής Σημίτη προς τους βουλευτές του Πασόκ, με την οποία τους καλούσε να συμπληρώσουν πιστοποιητικό διαφάνειας. Εικοσιπέντε βουλευτές αντιδρούν. Βαληράκης, Δασκαλάκης και Κρητικός αμφισβητούν τον ρόλο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ενώ Γκούσκος και Παπαθεμελής ζητούν ο έλεγχος να γίνει σ’ αυτούς που ασκούν διοίκηση ή διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα, καθώς οι βουλευτές δεν έχουν τέτοιες δυνατότητες.
Στις 31 Ιουλίου 2003 απορρίπτεται στη Βουλή η νομοθετική πρόταση της Ν.Δ. για υποχρέωση υποβολής δηλώσεων για όλες τις χρηματιστηριακές συναλλαγές πολιτικών προσώπων, αλλά και όσων μετείχαν σε βασικά όργανα διοίκησης και διαχείρισης δημοσίου χρήματος. Εζητείτο επίσης άρση του απορρήτου συναλλαγών γι’ αυτά τα πρόσωπα και ελεύθερη πρόσβαση στα στοιχεία από τον Τύπο.
Πιεζόμενος ο κ. Σημίτης υποχωρεί, αλλά τελικά παραμένουν εκτός ελέγχου οι πρόεδροι, διοικητές, υποδιοικητές των κρατικών υπηρεσιών και δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών.
Στις 25 Σεπτεμβρίου 2003, η κυβέρνηση, οχυρωμένη πίσω από τον Κανονισμό της Βουλής, απορρίπτει νομοθετική πρωτοβουλία της ΝΔ για άνοιγμα χρηματιστηριακών κωδικών κάθε πολιτικού προσώπου και κρατικού λειτουργού που διαχειρίσθηκε δημόσιο χρήμα.
Στο μεταξύ, τα «πόθεν έσχες» δίνονται στην δημοσιότητα με το σταγονόμετρο.
Το 2003, στη δημοσιότητα είχαν δοθεί μόνο εκείνα του 2000 και δεν είχαν ακόμη ελεχθεί εκείνα του 2001. Όλες οι καταγγελίες για υπέρογκες προεκλογικές δαπάνες είχαν πάει στο αρχείο.
Μετά το 2004 δημοσιοποιούνται κάθε χρόνο (αλλά τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο για να περνούν απαρατήρητα μέσα στις καλοκαιρινές διακοπές), ενώ συνεχίζουν να αποκαλύπτουν το «έσχες» αλλά όχι το «πόθεν».
Τον Νοέμβριο του 2003 εκτός εκλογικής μάχης βρέθηκαν πολλοί βουλευτές του ΠΑΣΟΚ (το 10% της κοινοβουλευτικής ομάδας), είτε επειδή αποκλείστηκαν λόγω συμμετοχής τους σε χρηματιστηριακές δραστηριότητες, είτε επειδή θεώρησαν υποτιμητικό να απαντήσουν εγγράφως στην επιστολή Σημίτη που τους καλούσε να δηλώσουν τη χρηματιστηριακή τους δραστηριότητα. Στο μεταξύ, είχε παραιτηθεί ο υφυπουργός Ευάγγελος Μαλέσιος, όταν αποκαλύφθηκε ότι διέμενε σε σπίτι που του είχε παραχωρήσει επιχειρηματίας που συνδεόταν με το ΠΑΣΟΚ.
Ο βουλευτής Κυριάκος Σπυριούνης διαγράφεται στις 24 Νοεμβρίου 2003, όταν ψηφίζει την πρόταση της Ν.Δ. για την διαφάνεια. Η πρόταση καταψηφίστηκε από Πασόκ και ΚΚΕ και υπερψηφίσθηκε από Ν.Δ, και ΣΥΝ. Οι εφημερίδες γράφουν ότι αυτό που ενόχλησε ιδιαίτερα τον πρωθυπουργό ήταν ο ισχυρισμός του Σπυριούνη για την Σοφοκλέους: «Ο Πρόεδρος του κόμματός μας ζητούσε να αναφέρουμε τις χρηματιστηριακές μας δραστηριότητες σα να μη γνώριζε ότι βουλευτές παίζουν στο Χρηματιστήριο. Και το αντελήφθη ύστερα από τρία χρόνια».
Η Ελισάβετ Παπαζώη στην επιστολή με την οποία γνωστοποιεί την απόφασή της να μην λάβει μέρος στις εκλογές, αναφέρει ότι οι δυνάμεις του κόμματος «δεν συγκρούστηκαν παρά μόνο επιφανειακά με κατεστημένα συμφέροντα», Καθώς «υποτάχθηκε στη λογική του πολιτικού κόστους. Η ελληνική κοινωνία με ευθύνη μας προσχώρησε στον ιδιοτελή ατομισμό και στον εύκολο και επιδεικτικό πλουτισμό».
Ακολουθεί σειρά δηλώσεων:
Γ. Καψής: «Η επιστολή Σημίτη προς τους βουλευτές δεν ήταν σοβαρή, ήταν επικοινωνιακά μια λανθασμένη ενέργεια». Φοίβος Ιωαννίδης: «Δεν υπάρχει πια πολιτική στον τόπο αυτό. Κατάντησε μια φθηνή και ταυτόχρονα πανάκριβη υπόθεση δημοσίων σχέσεων».
Δ. Γκούσκος: «Ο βουλευτής δεν μπορεί να ασκήσει νομοθετικό έργο, ούτε να προχωρά στις παρεμβάσεις που αξιώνουν οι πολίτες».
Από τα ψηφοδέλτια αποκλείεται ο Γ. Νεονάκης, που δηλώνει από το Ρέθυμνο (29 Νοεμβρίου 2003) με δάκρυα στα μάτια, καταγγέλλει «χωροφυλακίστικες μεθόδους: «Οι πολίτες αντιλαμβάνονται πότε κατασκευάζονται εξιλαστήρια θύματα και πότε υπάρχουν πραγματικές ευθύνες. Δεν μπορούν οι ίδιοι άνθρωπο που χθες θεωρούσαν το χρηματιστήριο αναπτυξιακό θεσμό και “καθρέπτη της οικονομίας” να επιλέγουν σήμερα την εύκολη λύση της ενοχοποίησης του ίδιου του θεσμού, αλλά και κάθε δραστηριότητας που αναπτύσσεται σε αυτό».
Απαντώντας στον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη (γραμματέα τότε του κόμματος) περί τιμής του κόμματος που βρίσκεται πάνω από την τιμή προσώπων, λέει ότι η άποψη αυτή είναι «ηθικά και πολιτικά διάτρητη. Η πρακτική αυτή δείχνει μειωμένη ευαισθησία για τη συλλογική λειτουργία του Κινήματος και φανερώνει αλαζονεία και καισαρική νοοτροπία. Ουδέποτε φλερτάρισα με κοσμικές στήλες, ούτε ανεβοκατέβαινα σε κότερα, ούτε υπέκυψα στην κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας».
Με δάκρυα και ο πρώην γραμματέας εξοπλισμών κ. Σμπώκος μιλά για σταλινική νοοτροπία και θυμίζει ότι δεν έπαιρνε μόνος του αποφάσεις για εξοπλισμούς: “Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι η ηγεσία του κόμματός μου, η οποία γνωρίζει πολύ καλά το έργο που κάναμε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας και στη Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών, μπορεί να αποδέχεται μια σκοτεινή, άθλια στην ουσία και κενή στο περιεχόμενο φήμη, μια φήμη βούτυρο στο ψωμί της Ν.Δ., για θέματα που αφορούν βασικές επιλογές της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, μέσα από συλλογικό κυβερνητικό σχεδιασμό και συλλογική κυβερνητική υλοποίηση. Εάν βεβαίως την αποδέχεται, διότι και εδώ έχουν οι πάντες μπερδευτεί. Και η νοημοσύνη των πάντων έχει προσβληθεί. Τα όσα πραγματικά διαδραματίσθηκαν εκθέτουν και αδικούν το ΠΑΣΟΚ».
Και επίσης: «Υπήρχε ΚΥΣΕΑ, υπήρχε Πρόεδρος και υπουργοί του ΚΥΣΕΑ, υπήρχε υπουργός. Δεν διαχειρίστηκα εγώ τα χρήματα». Μετά τον αποκλεισμό του από τα ψηφοδέλτια, παραιτείται ολόκληρη η Τ.Ο. Ανωγείων Κρήτης.
Ακολουθεί και νέα επιστολή Σημίτη (16 Νοεμβρίου 2003), με την οποία ζητά να του γνωστοποιήσουν οι βουλευτές αν θα είναι υποψήφιοι. Πρώτος απαντά αρνητικά ο κ. Κρεμαστινός, ενώ ο Στέλιος Παπαθεμελής αποχωρεί καταγγέλλοντας «λογική φατρίας» και «ελεεινούς μηχανισμούς που κινούνται στο σκότος». Όταν του ζητούν να επιστρέψει την έδρα, απαντά: «Δεν εξελέγην με τη βοήθειά σας, αλλά σε πείσμα του λυσσαλέου πολέμου εναντίον μου».
Τον Σεπτέμβριο του 2006, ο Στέφανος Τζουμάκας, με αφορμή το σκάνδαλο των καρτέλ, αναφέρεται σε τηλεοπτική του συνέντευξη σε «βουλευτές υπαλλήλους μεγάλων εταιριών», καθώς οι βιομήχανοι δίνουν γραμμή στους εργαζομένους τους ποιους να ψηφίζουν μέσα στα κόμματά τους!
Αναθεώρηση χωρίς… αναθεώρηση
Στα τέλη του 2006 – αρχές 2007 είχαμε την Συνταγματική Αναθεώρηση – το μόνο που το πολιτικό σύστημα κατάφερε να αναθεωρήσει τελικά, ήταν το ασυμβίβαστο των βουλευτών και η… προστασία των ζώων!
Ούτε η Ν.Δ., ούτε το ΠΑΣΟΚ ζήτησαν να αναθεωρηθεί το άρθρο 86 του Συντάγματος που προβλέπει την γρήγορη παραγραφή των αδικημάτων των πολιτικών (που θεσπίστηκε με την αναθεώρηση του 2001) και επί του οποίου εδράζεται ο νόμος περί ευθύνης υπουργών.
Η τότε κυβέρνηση πρότεινε την αναθεώρηση της παραγράφου 2 του άρθρου 29, που αναφέρεται στα οικονομικά των κομμάτων και των βουλευτών, αναθεώρηση άχρηστη αν δεν αλλάξει το άρθρο 86. Η ελεγκτική αρμοδιότητα προτάθηκε να ανατεθεί σε ειδικό τμήμα του προτεινόμενου να συσταθεί Συνταγματικού Δικαστηρίου. Μεγαλύτερη έμφαση είχε δοθεί στον έλεγχο των οικονομικών των βουλευτών, με πρόβλεψη ακόμη και για έκπτωση από το βουλευτικό αξίωμα. Σύμφωνα με την πρόταση, ο έλεγχος «μπορεί να επεκταθεί, με ειδικό νόμο, και σε άλλες κατηγορίες προσώπων».
Ακολουθεί σειρά σκανδάλων (υποκλοπές, Βατοπέδι, ομόλογα), η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας μετατρέπεται σε οιονεί εξεταστική επιτροπή, αλλά άκρη δεν βγαίνει. Κατά πάγια τακτική, όπως συνέβαινε και όταν το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν στην εξουσία, η κυβέρνηση απορρίπτει όλες τις προτάσεις για σύσταση εξεταστικών επιτροπών.
Το σοκ της Ζήμενς
Αλλά το πολιτικό χρήμα ως πιεστική έννοια μπαίνει στη ζωή μας με το ξέσπασμα του σκανδάλου της Ζήμενς. Από την δικογραφία της γερμανικής Δικαιοσύνης αποκαλύπτονται μίζες τουλάχιστον 100 εκ ευρώ και ακούγονται ονόματα πολιτικών, υψηλόβαθμων κομματικών στελεχών και κομμάτων – κυρίως με αντικείμενο την αμαρτωλή σύμβαση 8002 του ΟΤΕ (1997), το C4i και τις συμβάσεις του ΟΣΕ. Οι αποκαλύψεις για τις σχέσεις του άλλοτε ισχυρού άνδρα της Ζήμενς Μ. Χριστοφοράκου με Έλληνες πολιτικούς συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Όπως γίνεται γνωστό, ετησίως διετίθεντο από 1 ως 4 εκ ευρώ, αλλά και οικιακές και ηλεκτρονικές συσκευές ως «δώρα».
Τον Ιανουάριο του 2008 η κυβέρνηση απορρίπτει την πρόταση του ΠΑΣΟΚ για σύσταση εξεταστικής επιτροπής.
Στη Βουλή κατατίθενται ερωτήσεις από τον ΣΥΝ και το ΚΚΕ. Η κυβέρνηση, δια του κυβερνητικού εκπροσώπου Θ. Ρουσόπουλου δηλώνει: Τα οικονομικά των κομμάτων διέπονται από νόμους και είναι διαφανή. Η ΝΔ κατέθεσε εντός διμήνου στη Βουλή τα στοιχεία για τη χρηματοδότησή της. Το ΠΑΣΟΚ, δια στόματος Γ. Ραγκούση, που σήμερα θέλει κάτι να ρυθμίσει, λέει: Οι οικονομικοί πόροι του ΠΑΣΟΚ ήταν και είναι φανεροί, γι’ αυτό και το Κίνημα δεν έχει να φοβηθεί τίποτα.
Τον Απρίλιο του 2008, στην 45σέλιδη απολογία του, ο Μίκαελ Κουτσενρόιτερ, επικαλούμενος την μαρτυρία Χριστοφοράκου, υποστηρίζει ότι του είχε πει (ο Χριστοφοράκος) ότι «συνηθίζεται στην Ελλάδα η χρηματοδότηση των κομμάτων να γίνεται κυρίως μέσω μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα». Και πως «το σύστημα στην Ελλάδα έτσι λειτουργεί». Και πως την άνοιξη του 2004 ο Χριστοφοράκος του είπε πως θα χρηματοδοτούσε και τα δύο κόμματα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι σε κάθε περίπτωση και μετά τις εκλογές η Ζήμενς θα εξακολουθήσει να έχει την εύνοια των πολιτικών.
Αποκαλύπτεται ότι ο κ. Θ. Τσουκάτος έλαβε (για λογαριασμό του ΠΑΣΟΚ και ενόψει της εκλογικής αναμέτρησης του 2000λέει ο ίδιος) 1 εκ μάρκα από την Ζήμενς, ως χορηγία. Το ΠΑΣΟΚ δηλώνει ότι από οικονομικό έλεγχο που πραγματοποιήθηκε «δεν βρέθηκε πουθενά εγγραφή εισροής χρημάτων την επίμαχη περίοδο». Βήμα, 29. (Κυριακή)
Τον Ιούνιο του 2008, ο Θ. Τσουκάτος, με έγγραφο υπόμνημα στο εισαγγελέα, αναφέρει: Ακολούθησα πρακτική καθιερωμένη από το παρελθόν, τουλάχιστον από τα δύο μεγάλα κόμματα, η οποία και εξακολουθεί:
«Ασχολήθηκα αποκλειστικά με τη στερέωση της προεδρίας του Κώστα Σημίτη και με την ανάπτυξη του κόμματος, την εμπιστοσύνη των οποίων ουδέποτε πρόδωσα, παρότι προδόθηκα από δειλές και υποκριτικές συμπεριφορές. Τα χρήματα ήταν αποκλειστικά προεκλογική χορηγία. Ουδεμία σχέση είχαν με οποιαδήποτε αντιπαροχή. Το γεγονός της είσπραξης χρηματικών ποσών άνω του ορίου των 10 εκ δρχ από ιδιώτη ήταν καθιερωμένη πρακτική από πολλές δεκαετίες, την οποία βρήκα στο κόμμα και συνεχίστηκε μετά από εμέ, και αυτό δεν χαρακτήριζε μόνο το ΠΑΣΟΚ – ας θυμηθούμε μεταξύ πολλών και την περίπτωση χρηματοδότησης της ΝΔ (1993) με 1 εκ δολάρια, για την οποία η Δικαιοσύνη εξέδωσε απαλλακτική διάταξη».
Εξιστορεί ότι στα τέλη του 1998 τον επισκέφθηκε στο γραφείο του στη Χ. Τρικούπη ο Χριστοφοράκος προτείνοντάς του οικονομική ενίσχυση από μέρους της Ζήμενς και καταλήγει: «Νιώθω πικρία για την έλλειψη ευθύτητας και αλληλεγγύης από τον πολιτικό χώρο στον οποίο αφιέρωσα μεγάλο μέρος της ζωής μου, για να διδαχθώ στο τέλος πως η αλληλεγγύη δεν είναι συλλογική, αλλά ατομική υπόθεση».
Η αποκάλυψη οδηγεί σε νέες (υποκριτικές κορώνες, αφού τελικά δεν γίνεται τίποτε).
Υπουργοί ζητούν αλλαγές στη χρηματοδότηση κομμάτων και προσώπων. Οι προτάσεις που κατατίθενται πολλές: Ονομαστικές εισφορές στα κόμματα, θέσπιση μόνιμου εκλογικού συστήματος, χρηματοδότηση μόνο από τον προϋπολογισμό, μέτρα για τον περιορισμό των εξόδων, πλήρης κατάργηση της κρατικής επιδότησης, αύξηση του δωρεάν διαφημιστικού χρόνου, εκσυγχρονισμός του πλαισίου χρηματοδότησης.
Τον Ιούλιο του 2009 έρχεται η νέα κεραμίδα. Ο Μ. Χριστοφοράκος δηλώνει στην εισαγγελία του Μονάχου (στο μεταξύ το έχει σκάσει, για να μην ξεχνιόμαστε), πως ήταν ο… αρχικηπουρός της Ελλάδας! Και πως επιδιδόταν στην «καλλιέργεια του πολιτικού τοπίου». Και «δίνει» έναν νεκρό (τον Γ. Βαρθολομαίο από τη Ν. Δημοκρατία) και έναν που έχει ήδη ομολογήσει (τον Θ. Τσουκάτο).
Παράλληλα, αποκαλύπτεται πως το ΠΑΣΟΚ έφερε σε πέρας την πολυτελέστερη εκλογική μάχη του (το 2000) χωρίς να έχει επιδείξει ούτε μία δραχμή ως έκτακτη εισφορά από οικονομική εξόρμηση. Και όλα αυτά, σύμφωνα με την εφημερίδα Real News, ενώ
είχε γεμίσει την Αθήνα με αφίσες που καλούσαν τον κόσμο να συνδράμει τον εκλογικό αγώνα. «Θέλουμε λίγα από τους πολλούς και όχι πολλά από τους λίγους», ήταν το σύνθημα. Και: «Η συνδρομή των πολιτών δίνει δύναμη στη Δημοκρατία και εξασφαλίζει τη Διαφάνεια». Στον ισολογισμό του 1999 αναγράφονται εισροές 549 εκ δρχ (σύμφωνα με το τεφτέρι – απάντηση στον Τσουκάτο). Στον ισολογισμό του 2000 δεν φαίνεται ούτε ευρώ. Και όμως, στην προεκλογική εκείνη εκστρατεία το κόμμα είχε ξοδέψει (όπως άλλωστε και η Ν.Δ.) 5 δισεκατομμύρια δραχμές!
Ξεκινούν νέες συζητήσεις και νέος κύκλος προτάσεων. Στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας διεξάγεται συζήτηση για το νόμο περί ευθύνης υπουργών. Η ΝΔ έχει υιοθετήσει την πρόταση Βενιζέλου για εκλογή δικαστικού συμβουλίου με αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 της Βουλής.
Λίγο αργότερα, η κυβέρνηση υποβάλλει προσχέδιο αλλαγών στο νόμο περί ευθύνης υπουργών. Προτείνεται οι αξιόποινες πράξεις υπουργών να παραγράφονται σε έξι χρόνια από την τέλεσή τους, αντί των πέντε. (Για τα κακουργήματα πολιτών ισχύει η δεκαπενταετία). Αλλά και αυτή η διάταξη προσκρούει στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 3 του νόμου περί ευθύνης υπουργών, που είναι ταυτόσημη και στο άρθρο 86 του Συντάγματος. Σ’ αυτήν προβλέπεται ότι «το αξιόποινο των πράξεων των υπουργών εξαλείφεται με το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση της αξιόποινης πράξης, εάν ως τότε η Βουλή δεν έχει αποφασίσει να ασκήσει ποινική δίωξη κατά του υπουργού».
Τον Ιούλιο του 2008, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Παπούλιας στην ομιλία του για τα 35 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας επιτίθεται σε όσους χρησιμοποιούν την πολιτική ως εφαλτήριο για τρυφηλή ζωή και τονίζει ότι «η κρίση είναι βαθιά, κυρίως επειδή έχει τρωθεί ο αξιακός κώδικας».
Τον Ιούνιο του 2009 ανακοινώνεται ότι το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε μέσα σε ένα μήνα 3 εκ ευρώ από 200.000 πολίτες που ανταποκρίθηκαν σε προηγούμενη επιστολή Παπανδρέου προς 950.000 πολίτες, με την οποία ζητούσε ενίσχυση για το κόμμα (από 12 ευρώ αν επρόκειτο για αγρότες, μετανάστες και συνταξιούχους μέχρι 500 αν επρόκειτο για βουλευτές και ευρωβουλευτές). Υπάρχει άραγε περίπτωση σήμερα να ανταποκριθεί έστω και ένας σε ένα τέτοιο προσκλητήριο;
Πάντα τον Ιούνιο του 2009, το ΠΑΣΟΚ προτείνει να παραπέμπονται υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται μέλη του υπουργικού συμβουλίου σε ολιγομελές δικαστικό συμβούλιο. Η πρόταση κατατέθηκε αμέσως μετά την πρωτοβουλία της κυβέρνησης της ΝΔ να ανοίξει θέμα αλλαγής του ισχύοντος νόμου περί ευθύνης υπουργών, ζητώντας άμεση σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας.
Σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις…
Τον Αύγουστο του 2009, κατατίθενται νέες σκέψεις για το «πόθεν έσχες» των βουλευτών. Προτείνεται εφεξής η πλειοψηφία της αρμόδιας επιτροπής να απαρτίζεται από δικαστές και να απαγορεύεται η συμμετοχή των βουλευτών σε εξωχώριες εταιρίες – κάτι που απαγορεύεται από το νόμο ούτως ή άλλως, που προβλέπει φυλάκιση ενός έτους – και τα παιχνίδια στο Χρηματιστήριο. Προτείνεται επίσης εφεξής οι υπόχρεοι να υποβάλλουν μόνο τις μεταβολές της περιουσιακής τους κατάστασης σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, για να γίνεται ευκολότερα ο έλεγχος. Μόνο οι νεοεκλεγέντες θα υποβάλλουν λεπτομερείς δηλώσεις πόθεν έσχες. Οι απαγορεύσεις επεκτείνονται και στις/στους συζύγους, Προτείνεται επίσης για τις προεκλογικές δαπάνες να είναι υποχρεωτικό το άνοιγμα νέου τραπεζικού λογαριασμού μετά την προκήρυξη των εκλογών, για να μην μπορούν να χρησιμοποιούν τους λογαριασμούς που ήδη διαθέτουν. Τη γνωστοποίηση του λογαριασμού υποχρεούνται να κάνουν οι τράπεζες. Σε περίπτωση που ο βουλευτής «ξεχάσει» να δηλώσει οποιαδήποτε αλλαγή, προτείνεται να θεσπιστούν αυστηρές ποινικές και αστικές κυρώσεις ( ο παραβάτης να πληρώνει το τετραπλάσιο της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου ή του ποσού που δεν δήλωσε). Οι προτάσεις αποστέλλονται από τον τότε Πρόεδρο της Βουλής Δ. Σιούφα στα κόμματα από τα οποία ζητούνται απαντήσεις ως τις 16 Οκτωβρίου.
Παρ’ όλα αυτά, ακούγονται (βάσιμες) φωνές διαφωνίας από βουλευτές όλων των κομμάτων. Κυρίως αμφισβητείται ο ρόλος του δικαστικού συμβουλίου, καθώς δημιουργείται κίνδυνος ελέγχου του και άσκησης πιέσεων προς αυτό. Είναι ο μήνας δημοσιοποίησης των «πόθεν έσχες», όπου για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται ότι έχουμε την πιο πλούσια Βουλή (στην Ιστορία της χώρας και στον κόσμο).
Η κυβέρνηση, δια του τότε υπουργού Προκόπη Παυλόπουλου, σκέπτεται να εφαρμόσει παλιά πρόταση του Γ. Παπανδρέου για δημοσιοποίηση μέσω του διαδικτύου των συναλλαγών των πολιτικών κομμάτων. Το ΚΚΕ απορρίπτει κατηγορηματικά την ιδέα και δηλώνει ότι δεν πρόκειται να δώσει τα ονόματα αυτών που ενισχύουν το κόμμα. Το μέτρο ισχύει ήδη σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Αγγλία.
Και ξανά μανά η συζήτηση για τις πηγές χρηματοδότησης των κομμάτων. Μιλώντας στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, ο Προκόπης Παυλόπουλος λέει ότι πρέπει να οδηγηθούμε κάποια στιγμή στην απόφαση ότι τα κόμματα δεν μπορούν να έχουν άλλη πηγή χρηματοδότησης εκτός από εκείνη του κρατικού προϋπολογισμού. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος υποστηρίζει κρατική επιχορήγηση με μικρές εξαιρέσεις.
Ο Φώτης Κουβέλης λέει ότι από τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 είχε προτείνει την κρατική επιχορήγηση ως μόνο πηγή χρηματοδότησης, αλλά η πρότασή του είχε απορριφθεί.
Στις 15 Δεκεμβρίου 2009, σε σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας οι πολιτικοί αρχηγοί συμφωνούν σε διερεύνηση των σκανδάλων από εξεταστικές επιτροπές και αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών. Δεν συμφωνούν στα του εκλογικού νόμου και του τρόπου χρηματοδότησης των κομμάτων.
Οι εξεταστικές επιτροπές στήνονται και έκτοτε αναμένονται τα πορίσματά τους, χωρίς να έχει βγει οποιαδήποτε άκρη και χωρίς να έχει προστεθεί το παραμικρό νέο στοιχείο. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση κατά την οποία προκλήθηκε σύγχυση από την αποδοχή της μετάφρασης της λέξης cabinet man (ξυλουργός) σε «μέλος της κυβέρνησης»!
Φυσικά, εξεταστικές επιτροπές αποτελούμενες από βουλευτές (κρίνοντες και κρινόμενους) μόνο στην Ελλάδα υπάρχουν. Στη Βρετανία η υπόθεση των σκανδαλωδών βουλευτικών εξόδων ανατέθηκε στον συνταξιούχο ανώτερο δημόσιο υπάλληλο Σερ Τόμας Λεγκ (που έβγαλε το πόρισμά του, τους κατακεραύνωσε και τα σκυλιά δεμένα) και στην Ισλανδία υπήρξε τριμελής επιτροπή αποτελούμενη από ένα δικαστικό, έναν κοινοβουλευτικό και μία καθηγήτρια οικονομικών σε αμερικανικό πανεπιστήμιο.
Τον Φεβρουάριο του 2010, ο υπουργός Δικαιοσύνης Χάρης Καστανίδης καταθέτει νομοσχέδιο για την διαφθορά. Μετατρέπεται σε κακούργημα ο παράνομος πλουτισμός, όταν το «πόθεν έσχες» ξεπερνά τα 73.000 ευρώ. Κακούργημα και η απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων άνω των 300.000 ε στη δήλωση πόθεν έσχες.
Προβλέπεται απαγόρευση συμμετοχής για κυβερνητικά στελέχη, βουλευτές, εκπροσώπους ΟΤΑ, δικαστές σε offshore εταιρίες, με βαρύτατες ποινές (φυλάκιση 2 ως 5 ετών), έκπτωση από το αξίωμα, στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, δήμευση περιουσιακών στοιχείων που αποκρύπτονται από το «πόθεν έσχες». Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα να ανοίγουν αμέσως λογαριασμοί, ακόμη και κοινοί με άλλα πρόσωπα για να μην εξαφανίζονται στοιχεία.
Προβλέπονται επίσης μέτρα επιείκειας για όποιον καταγγείλει διαφθορά, ενώ μπορεί να μειωθεί η ποινή του, αν έχουν παραγραφεί τα αδικήματα πολιτικών. Νέο αδίκημα η προσφορά για επιρροή σε δημόσιο πρόσωπο που φέρει υποχρέωση δήλωσης «πόθεν έσχες». Κακούργημα όταν ξεπερνά τα 73.000 ευρώ.
Επεκτείνεται η δήμευση περιουσιακών στοιχείων (προϊόντων εγκλήματος) σε όλες τις πράξεις διαφθοράς στο Δημόσιο: Απιστία, παράβαση καθήκοντος, υπεξαίρεση, κατάχρηση εξουσίας.
Διευρύνεται η κακουργηματική απιστία και σε εφοριακούς, τελωνειακούς που μειώνουν την κρατική περιουσία επιβάλλοντας μικρότερους φόρους, τέλη. Κάθειρξη μέχρι 10 έτη για το αδίκημα της απιστίας για ποσό άνω των 15.000 ευρώ. Στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και αυτοδίκαιη έκπτωση από την υπαλληλική ιδιότητα για κάθε υπάλληλο και κρατικό λειτουργό που εμπλέκεται στη διαφθορά.
Σε περίπτωση δωροδοκίας βουλευτών ή εκπροσώπων ΟΤΑ επεκτείνονται η δήμευση, η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και τα μέτρα επιείκειας.
Ελεγχος «πόθεν έσχες» με αίτημα υπουργού, Συνηγόρου του Πολίτη, έπειτα από δημοσιοποίηση καταγγελιών στα ΜΜΕ. Προβλέπονται προανακριτικές έρευνες από εισαγγελέα για την ευθύνη υπουργών.
Κατά τη διάρκεια ανάκρισης ή προκαταρκτικής εξέτασης για οικονομικά εγκλήματα, θα μπορούν ο ανακριτής ή το Συμβούλιο Εφετών να απαγορεύουν την κίνηση λογαριασμών, τίτλων, χρηματοπιστωτικών προϊόντων καθώς και το άνοιγμα θυρίδων του κατηγορουμένου.
Για τα αδικήματα παραβίασης του νόμου περί «πόθεν έσχες», η ανάκριση θα διενεργείται από εφέτη ανακριτή.
Οι προτάσεις Παπανδρέου
Στις 6 Ιουνίου 2004, η εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» γράφει ότι ο Παπανδρέου υπέστη σοκ όταν όταν μετεκλογικά ανακάλυψε ότι το κόμμα πληρώνει 599.000 ευρώ ετησίως για να συντηρεί 11 κτίρια ή μεμονωμένους ορόφους στο κέντρο της Αθήνας και μια μεγάλη αποθήκη για προεκλογικό υλικό και σημαίες στο Περιστέρι, 704.000 ευρώ για τηλεπικοινωνίες, 99.000 ευρώ ρεύμα.
Τον Δεκέμβριο του 2004, ο Γ. Παπανδρέου κατέθεσε πρόταση για σύσταση Εθνικής Επιτροπής Διαφάνειας, αποτελούμενη από προσωπικότητες αυξημένου κύρους, με Πρόεδρο τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο (μετά την αποχώρησή του από την Προεδρία), καθώς και ένα Σχέδιο υπέρ της Διαφάνειας που προέβλεπε τα ακόλουθα: Συγκρότηση ειδικού τμήματος στο Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο θα έχει ως αντικείμενο τον έλεγχο των προμηθειών του Δημοσίου, διότι, όπως είπε, δεν αρκεί ο προληπτικός έλεγχος που διενεργείται σήμερα από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ενίσχυση του ρόλου της Βουλής σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων και τις εξοπλιστικές δαπάνες. Κατάρτιση ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου για την αποτροπή του μονοπωλιακού ή ολιγοπωλιακού χαρακτήρα των ΜΜΕ, με παράλληλη ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και του ΕΣΡ. Με νέο αυστηρότερο νόμο για το λεγόμενο «πολιτικό χρήμα» να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση των κομμάτων θα γίνεται μόνο από εμφανείς πηγές και να υπάρχουν ονομαστικοποιημένες διακινήσεις μέσω τραπεζικών λογαριασμών. Η επιλογή των μελών του ΕΣΡ να γίνεται με κλήρωση από διευρυμένο κατάλογο προσωπικοτήτων. Αυστηρότερος έλεγχος των δηλώσεων πόθεν έσχες. Ενίσχυση του ρόλου του γενικού επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης με αύξηση αρμοδιοτήτων σε ό,τι αφορά υποθέσεις διαφθοράς στον δημόσιο τομέα.
Τον Οκτώβριο του 2005 επανέρχεται. Ζητεί πάλι Επιτροπή υπό τον Στεφανόπουλο, ο οποίος αποφεύγει να υιοθετήσει την πρόταση, διότι, όπως λέει, η διαφθορά δεν αντιμετωπίζεται με επιτροπές. Ο κ. Παπανδρέου προτείνει επίσης: Διαμόρφωση μηχανισμών ελέγχου, Ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο, υπερκομματική διαβούλευση και αντιμετώπιση του θέματος, έλεγχο του πολιτικού χρήματος, έλεγχο του πόθεν έσχες των πολιτικών, ανεξαρτησία του ΕΣΡ, διαμόρφωση αντικειμενικών κριτηρίων σε όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης.
Τον Μάιο του 2009 επανέρχεται με νέο πακέτο μέτρων για τη διαφάνεια: Αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών με τρόπο που θα επιτρέπει και στη μειοψηφία της Βουλής να παραπέμπει τα πολιτικά πρόσωπα στον φυσικό δικαστή. Εναλλακτικά συζητείται ο ορισμός ειδικού δικαστικού συμβουλίου που θα διορίζεται με απόφαση των 2/3 της Βουλής. Έλεγχος της εκτέλεσης του προϋπολογισμού από ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή. Ενίσχυση και διεύρυνση των διαδικασιών του ΑΣΕΠ. Υποχρέωση δημοσιοποίησης στο Διαδίκτυο όλων των πράξεων φορέων του Δημοσίου, όλων των αποφάσεων κρατικών λειτουργών, που αφορούν σε προμήθειες, αναθέσεις ή χρηματοδοτήσεις. Κατάργηση όλων των ειδικών λογαριασμών στα υπουργεία. Ειδική μόνιμη κοινοβουλευτική επιτροπή για τα εξοπλιστικά προγράμματα. Έλεγχος του πολιτικού χρήματος. Διασφάλιση της διαφάνειας στα ΜΜΕ. Πλήρης έλεγχος των πηγών και της ροής του χρήματος, καθώς και της βιωσιμότητάς τους. Δημιουργία θεσμών κοινωνικού ελέγχου σε τοπικό επίπεδο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Καθιέρωση υποχρεωτικού σταδίου δημόσιας διαβούλευσης για κάθε νομοσχέδιο πριν κατατεθεί στη Βουλή. Αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Δημιουργία Εθνικού Συμβουλίου Διαφάνειας. Διαμόρφωση ισχυρών, αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου όλων των δημοσίων προμηθειών και των δημοσίων έργων μέσα από τη δημιουργία ειδικού τμήματος στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Αναβάθμιση του ρόλου της Βουλής σε όλη τη διαδικασία ελέγχου των μεγάλων δημοσίων συμβάσεων. Ουσιαστικό «πόθεν έσχες». Ενίσχυση του γενικού επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης με ισχυρές πειθαρχικές δικαιοδοσίες.
Στις 2 Ιουλίου του 2009, στο Πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, ο Γ. Παπανδρέου καταθέτει τέσσερις προτάσεις κατά της διαφθοράς στην πολιτική: Έκτακτη σύγκληση της Ολομέλειας της Βουλής και σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την Ζήμενς. Η κυβέρνηση να στραφεί εναντίον της Ζήμενς με όλα τα νόμιμα μέσα, ώστε να υποχρεωθεί η εταιρία να δώσει όλα τα στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα. Νομοθετική ρύθμιση που θα παρέχει ευνοϊκή μεταχείριση σε όποιους δίνουν στοιχεία και αποδείξεις στη Δικαιοσύνη ή σε Εξεταστική Επιτροπή της Βουλή, τα οποία οδηγούν στην αποκάλυψη της αλήθειας για περιπτώσεις επίορκων πολιτικών. Νομοθετική πρωτοβουλία, ώστε περιουσιακά στοιχεία που θα βρεθεί ότι δεν έχουν δηλωθεί στο πόθεν έσχες να κατάσχονται υπέρ του Δημοσίου.
Κατά την σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στις 15 Δεκεμβρίου του 2009, ο κ. Παπανδρέου καταθέτει (νέο) σχέδιο δέκα σημείων:
Διαφάνεια στο πολιτικό χρήμα με αλλαγή στο νόμο για τη χρηματοδότηση των πολιτικών. Κάθε εισφορά θα πρέπει να είναι ονομαστικοποιημένη και να διεκπεραιώνεται μέσω τραπεζικού λογαριασμού.
Αλλαγή στη σύνθεση της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής, ώστε η πλειοψηφία των μελών της να μην είναι βουλευτές. Στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση προτείνεται να δημιουργηθεί Ανεξάρτητη Αρχή που θα αναλάβει τη σχετική ευθύνη.
Αναμόρφωση του θεσμού του «πόθεν έσχες». Δημοσιοποίηση στο Διαδίκτυο των στοιχείων με τη συμπερίληψη, για συγκεκριμένες κατηγορίες, προσώπων και υπό προϋποθέσεις, και της φορολογικής δήλωσης.
Εκλογικό σύστημα περιορισμού των εκλογικών δαπανών, παρότι ο πρωθυπουργός παραδέχθηκε ότι στο θέμα υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις.
Διαφάνεια στη διοίκηση, στα δημόσια έργα και στις προμήθειες, στα εξοπλιστικά προγράμματα.
Διαφάνεια στη νομοπαρασκευαστική και νομοθετική διαδικασία.
Αντιμετώπιση της πολυνομίας. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα θα συσταθούν ειδικές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για την κωδικοποίηση και απλούστευση της νομοθεσίας σε συγκεκριμένους τομείς, στους οποίους παρατηρούνται υψηλοί δείκτες διαφθοράς. Επείγει π.χ. η κωδικοποίηση και απλούστευση της νομοθεσίας για την πολεοδομία, το περιβάλλον και τη φορολογία.
Ελεγχος της εκτέλεσης του προϋπολογισμού από ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή.
Διαφάνεια στα ΜΜΕ. Πλήρης έλεγχος της ροής του χρήματος και της βιωσιμότητας των ΜΜΕ. Καθιέρωση πλαισίου υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των ΜΜΕ στη σχετική αγορά της δραστηριοποίησής τους. Ενίσχυση και κατοχύρωση της ανεξαρτησίας του ΕΣΡ.
Αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής.
Τέλος, αναφέρεται και στην αναβάθμιση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας.
Σύγκρουση με τους δικαστές
Τον Ιανουάριο του 2008, ο τότε Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γ. Σανιδάς δηλώνει ότι ο νόμος περί ευθύνης υπουργών είναι αντισυνταγματικός και προτρέπει την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου «να γράψει ιστορία» υιοθετώντας την άποψή του. Όπως λέει, η ευνοϊκή μεταχείριση που επιφυλάσσει ο εν λόγω νόμος στους υπουργούς αντιβαίνει στο άρθρο 4 του Συντάγματος περί ισότητας των πολιτών και στην αρχή του Κράτους Δικαίου. (Επειδή προβλέπει πενταετή παραγραφή είτε για πλημμελήματα είτε για κακουργήματα, ενώ για τους άλλους πολίτες για τα κακουργήματα ισχύει η εικοσαετία). Απευθυνόμενος στην Ολομέλεια, ο κ. Σανιδάς καταλήγει: «Γιατί, αλήθεια, ο απλός πολίτης ή ο απλός υπάλληλος να τελεί υπό πολλά έτη υπό τη δαμόκλειο σπάθη μιας ποινικής δίκης και δεν μπορεί και δεν πρέπει να τελεί ένας υπουργός, ο οποίος άλλωστε, αν ανακύψει τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να έχει παύσει να είναι υπουργός. Θεμελιώδες στοιχείο ενός δημοκρατικού πολιτεύματος αποτελεί η αλώβητος και – γιατί όχι; – αυξημένη ποινική ευθύνη των υπουργών, αλλά και των φορέων των άλλων λειτουργιών».
Τον Ιανουάριο του 2009 έχουμε θερμό επεισόδιο μεταξύ Γ. Παπανδρέου και δικαστών. Στην ετήσια Γενική Συνέλευση Δικαστών και Εισαγγελέων, ο Πρόεδρος του Α.Π. Β. Νικόπουλος αντέδρασε έντονα στις αναφορές Προέδρου του ΠΑΣΟΚ σχετικά με τις υποθέσεις Βατοπέδίου, Ζήμενς και υποκλοπών. Τα περί παραγραφής στα οποία αναφέρθηκε εξοργίζουν τον κ. Νικόπουλο, που απαντά: «Ακουσα κάτι περί παραγραφής. Ποιος άραγε ευθύνεται για την παραγραφή; Οι δικαστές; ΄Η ο νόμος; Το γνωρίζει αυτό ο λαός; Ποιος θεσπίζει τους νόμους; Οι δικαστές ή η Βουλή; Γιατί και εκείνοι να μην είναι ίσοι έναντι των άλλων πολιτών;»
Τον Ιούνιο του 2009 η Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδας, διοργανώνει το πρώτο σχετικό με το θέμα συνέδριο νομικών στην Κέρκυρα. Προτείνουν διενέργεια πραγματικού ελέγχου πόθεν έσχες από ανεξάρτητη ελεγκτική αρχή και άμεση δήμευση όλων των περιουσιακών στοιχείων που είναι δυσανάλογα με τα εισοδήματα.
Ο Καθηγητής Αντώνης Μακρυδημήτρης, κατά την ομιλία του υπό τον τίτλο «Το ηθικό και το νόμιμο – προκλήσεις διαφάνειας στη σύγχρονη Δημοκρατία»στο συνέδριο χρησιμοποιεί απόσπασμα από την Ευνομία του Σόλωνα, γραμμένο πριν από 2.600 χρόνια: «Τυφλωμένοι από την πλεονεξία, πολίτες και πολιτικοί, επιδιώκουμε με κάθε μέσο τον πλουτισμό. Δεν λογαριάζουμε τίποτα ως εμπόδιο για τον σκοπό αυτόν, ούτε το δημόσιο συμφέρον, ούτε τους νόμους του κράτους, ούτε τα ιερά και τα όσια αυτού του τόπου και του λαού».
Οι σημερινές προτάσεις
Την περασμένη εβδομάδα, παραμονή των Θεοφανείων, πληροφορηθήκαμε άλλη μια πρωτοβουλία για τον έλεγχο του πολιτικού χρήματος. Αυτή τη φορά, προέρχεται από το υπουργείο Εσωτερικών και ανακοινώθηκε από τον υπουργό Γ. Ραγκούση.
Δείτε τις σημερινές προτάσεις και συγκρίνετέ τις (αν τα καταφέρετε) με όλες τις προηγούμενες.
Πρόκειται για την αναγγελία για αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου και σύσταση Επιστημονικής Επιτροπής (πάλι επιτροπής) με σκοπό την αναμόρφωση (ξανά μανά) του πολιτικού συστήματος και την καταπολέμηση (ξανά μανά) του μαύρου χρήματος.
Οι ρυθμίσεις θα αφορούν τα οικονομικά των κομμάτων (ξανά μανά) και το πόθεν έσχες των πολιτικών (ξανά μανά) «για την έξοδο της χώρας από την πολλαπλή κρίση και την αναμόρφωση κράτους και πολιτικού συστήματος, κυρίως με γνώμονα το χτύπημα του μαύρου χρήματος και την αντιμετώπιση της τάσης απαξίωσης των πολιτικών και της πολιτικής» (ξανά μανά).
Ανακοινώθηκε ότι ξεκινά παρατεταμένη (!) διαβούλευση με όλα τα κόμματα και με τους βουλευτές στο πλαίσιο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής (ξανά μανά), ενώ η διαδικασία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι την άνοιξη.
Οι νέες ρυθμίσεις προβλέπουν:
Ριζική βελτίωση του ελέγχου των οικονομικών των κομμάτων και των βουλευτών, προκειμένου αυτός να καταστεί απόλυτα ανεξάρτητος, με την αναβάθμιση και αλλαγή της σύνθεσης της Επιτροπής Ελέγχου, ώστε να αποτελείται κατά βάση από ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς
Αυστηροποίηση των διοικητικών κυρώσεων σε βάρος κομμάτων, υποψηφίων και τρίτων καθώς και η αλλαγή των προϋποθέσεων και της διαδικασίας της συνακόλουθης έκπτωσης από το βουλευτικό αξίωμα
Αλλαγή του τρόπου ελέγχου του “πόθεν έσχες” των πολιτικών από την Επιτροπή Ελέγχου (με την νέα της σύνθεση), στην προοπτική ο έλεγχος αυτός να είναι καθολικός, με προσδιορισμό της πηγής προέλευσης κάθε περιουσιακού στοιχείου που έχει αποκτηθεί και με έλεγχο κάθε μεταβολής. Για τις αλλαγές αυτές θα αξιοποιηθούν οι σχετικές προτάσεις της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.
Μείωση του ύψους της τακτικής και εκλογικής κρατικής χρηματοδότησης των κομμάτων με αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της καθώς και η αλλαγή άλλων ειδικότερων θεμάτων της σχετικής ρύθμισης
Ρύθμιση για τα έσοδα και τις πηγές τους, καθώς και τις δαπάνες πολιτικών κομμάτων και υποψηφίων βουλευτών, στην κατεύθυνση του περιορισμού τους, και της εξασφάλισης απόλυτης διαφάνειας, χωρίς εξαιρέσεις περιλαμβανομένης και της ρύθμισης θεμάτων σχετικών με το δανεισμό κομμάτων
Ρύθμιση κανόνων διαχείρισης και δημοσιότητας των οικονομικών των κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών, ώστε να εξασφαλίζεται χρηστή και διαφανής οικονομική διαχείριση για το σύνολο των εσόδων και των δαπανών, μεταξύ άλλων με την υποχρεωτική ανάρτηση τους στο διαδίκτυο.
Γιατί δεν βγαίνει τίποτε
Η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να οδηγηθεί σε αυτοκάθαρση περιλαμβάνεται στις έξι απολογίες του Χριστοφοράκου στην Εισαγγελία του Μονάχου, από τις 30 Ιουνίου ως τις 15 Ιουλίου 2009 («Ελευθεροτυπία»).
«Η μεγάλη επιτυχία της Ζήμενς Ελλάδος οφείλεται στη δουλειά των υπαλλήλων. Φυσικά, η ασπίδα προστασίας την οποία προσέφεραν τα κόμματα, συνέβαλε και αυτή στην επιτυχία, μέσα στο δύσκολο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον». (6/7/2009).
«Η συμφωνία για το 2% με τη μητρική δεν ήταν στον αέρα, υπήρχε και αντισυμβαλλόμενος, και συγκεκριμένα τα ίδια τα κόμματα. Για τα οποία άλλωστε, σε τελική ανάλυση, προορίζονταν τα χρήματα. Στην Ελλάδα έτσι γίνεται, δέχεσαι συχνά τηλεφωνήματα από το κόμμα και σε παρακαλούν να τους δώσεις οικονομική ενίσχυση».
«Στην Ελλάδα κατά το παρελθόν η χρηματοδότηση των κομμάτων λειτουργούσε ως εξής: Οι χορηγίες στο κόμμα αποτελούν μέρος της χρηματοδότησης των κομμάτων. Από κάποιον Πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχάνων είχε γίνει σχετική επισήμανση στον Τύπο. Τώρα κάθε άτομο μπορεί να κάνει χορηγίες σε κάθε κόμμα μόνο μέχρι 15.000 ε τον χρόνο».
«Θέλω να σας εξηγήσω πώς λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια το λεγόμενο σύστημα άσκησης επιρροής σε σχέση με τις χορηγίες στα κόμματα στην Ελλάδα: Όπως ίσως γνωρίζετε, ο κρατικός μηχανισμός ξεκινώντας από τα υπουργεία και φθάνοντας μέχρι τις απλές υπηρεσίες, είναι διογκωμένος και γεμάτος υπεράριθμους υπαλλήλους. Στον μηχανισμό αυτό γίνονται διπλές τοποθετήσεις, όταν γίνεται αλλαγή της κυβέρνησης, ενώ δεν είναι δυνατόν να απολυθούν οι προηγούμενοι υπάλληλοι, επειδή έχουν μονιμότητα. Παράλληλα, η νέα κυβέρνηση δεν έχει εμπιστοσύνη στους «παλιούς» αυτούς υπαλλήλους. Ετσι τοποθετεί δικούς της «ανθρώπους εμπιστοσύνης» οι οποίοι αποκτούν και αυτοί με τη σειρά τους την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου. Πριν από τις εκλογές, το κόμμα που κυβερνάει γεμίζει όλες τις κενές θέσεις με δικούς του ανθρώπους. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζει τις ψήφους τους. Από την άλλη πλευρά κάνει τις προσλήψεις για την περίπτωση που χάσει τις εκλογές. Ώστε να δυσκολέψει τη ζωή της κυβέρνησης που θα τη διαδεχτεί. Η νέα κυβέρνηση, όμως, βρίσκει ξανά διάφορους τρόπους κάνοντας… ειδικές προσλήψεις. Έτσι λοιπόν δεν είναι εύκολο για κάποιον ξένο (και η Ζήμενς ήταν ξένη, παρότι δραστηριοποιείται στη χώρα) να κατανοήσει τις σχέσεις εξουσίας που υπάρχουν εντός της δομής των υπηρεσιών – αρχών. Όταν πρόκειται να ασκηθεί επιρροή για τη λήψη κάποιας επιθυμητής απόφασης ή όταν κάποιος θέλει να αμυνθεί εναντίον κάποιας άλλης, το πιο απλό θα ήταν να γνωρίζει ποιο είναι το πρόσωπο που αποφασίζει. Αυτό όμως δεν είναι ευκρινές απ’ έξω. Για τον λόγο αυτό και πριν ο Pribilla και οι διευθυντές ON/ICN αποφασίσουν για το 2%, είχαμε δώσει στους εξωτερικούς συμβούλους (δηλαδή εταιρίες PR, Consultants, επιχειρηματίες και πολιτικούς στην Ελλάδα) την οδηγία να μην προβαίνουν σε επιμέρους πληρωμές για έργα και να προτιμούν καλύτερα μια γενική λύση, η οποία συνίστατο στο να βρεθεί το «κεφάλι» και επομένως να πληρωθεί ο φορέας λήψης της απόφασης στη χώρα».
«Τα κόμματα διέθεταν τον σχετικό μηχανισμό και γνώριζαν πού και ποιος μοχλός θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί. Πρόκειται επομένως για «υποχρέωση» του κόμματος. Το κόμμα ξέρει πώς ασκείται η επιρροή. Έτσι λειτουργεί το σύστημα. Οι υπάλληλοι γνωρίζουν ακριβώς τι απόφαση πρέπει να πάρουν, όταν τους τηλεφωνήσουν πολιτικοί του κόμματος και υπουργοί. Αν δεν συμπεριφερθούν όπως θέλουν οι πολιτικοί, η καριέρα τους γρήγορα οδηγείται σε αδιέξοδο. Αν, αντίθετα, συμπεριφερθούν έτσι όπως είναι επιθυμητό, τότε έχουν γρήγορη επαγγελματική ανέλιξη, παίρνουν καλύτερες θέσεις και μισθούς και ενδεχομένως εξασφαλίζουν και ανέσεις, όπως ένα μεγάλο υπηρεσιακό αυτοκίνητο. Ο καθένας που έχει εξελιχθεί στο σύστημα αυτό, γνωρίζει πώς πρέπει να συμπεριφερθεί. Αυτό ισχύει από τον πιο απλό υπάλληλο μέχρι τα πιο υψηλά επίπεδα. Γι’ αυτό πληρώνονται τα χρήματα στα κόμματα».
